မိမိသုံးေနတဲ့ social network အေကာင့္ေတြ အခုိးမခံရေအာင္ ဘယ္လုိကာကြယ္မလဲ?

From : ေအာင္ခမ္း

အေကာင့္အခိုးခံရတယ္၊ အဟက္ခံရတယ္လို႔ ခဏခဏ ၾကားေနရပါတယ္။ စာေရးသူ စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ ပါတယ္။ ဘာလို႔ သူတို႔ေတြခ်ည္း ကြက္ၾကားမိုး ရြာလို႔ အေကာင့္ေတြ အခိုးခံေနရတာပါလိမ့္လို႔။ မသိသူ ေက်ာ္သြား သိသူေဖာ္စားဆုိတာထက္၊ မသိသူေတြခ်ည္း ခံေနရပံု ေပါက္ပါတယ္။

ဘာလို႔ Account ေတြ အခိုးခံရ သလဲ?

အဓိကကေတာ့ မိမိ Account လံုျခံဳေရးအားနည္းလို႔ပါပဲ။ ဘာလို႔လံုျခံဳေရး အားနည္းတာလဲလို႔ ေမးရင္ေတာ့ နံပါတ္ ၁ - နည္းပညာ ဗဟုသုတ နည္းပါးမွု၊ နံပါတ္ ၂ - နေမာ္နမဲ့ႏိုင္မွု ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ ႔က် Hardware ေရာ၊ Software ေရာ ဆရာက်ေနေအာင္ ေတာ္ျပီး အေကာင့္ေလးတစ္ခုက်ေတာ့ ခဏခဏေပ်ာက္တတ္ ၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ ႔က်ျပန္ေတာ့လဲ တကယ္မသိလို႔ အညွပ္ခ်ခံရျပီး အေကာင့္ေတြ ဆံုးရွံုးၾကပါတယ္။

ဒါဆို သိသင့္တဲ့အခ်က္ေတြက ဒီမွာ စပါျပီ။

Facebook ပဲသံုးသံုး၊ Twitter ပဲသံုးသံုး - ဆုိရွယ္ Network ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားဟာ Address bar မွာ https:// ကို ေတြ႔ျမင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ s ပါတယ္ဆုိတဲ့အေၾကာင္းက မိမိရဲ ႔လွ်ိဳ ႔ဝွက္ကုဒ္နံပါတ္နဲ႔ Data ေတြကို SSL နည္းပညာနဲ႔ ကာကြယ္တားဆီးေပးထားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ သူ႔ကို Transport Layer Security လို႔လည္း လူသိမ်ားျပီး မိမိ Transport လုပ္လိုက္တဲ့ အခ်က္အလက္တိုးကို လံုျခံဳေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ s သာ မပါရင္ေတာ့ ဒါဟာ အင္မတန္ လံုျခံဳေရး ညံ့ဖ်င္းတဲ့ ဝဘ္ဆိုဒ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ s မပါတဲ့ အျခား Social Network ေတြလည္း ရွိၾကပါတယ္။ သံုးသင့္မသံုးသင့္ဆုိတာကေတာ့ မိမိဘာသာ ဆံုးျဖတ္ေစခ်င္ပါတယ္။.

ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ Password ကိစၥပါ။ စာဖတ္သူ ရဲ ႔ Password ဘာေပးထားတယ္ဆုိတာ ခန္႔မွန္းၾကည့္ပါရေစ။

၁။ Userရဲ ႔နာမည္ အဂၤလိပ္လို ( တစ္လံုး သုိ႔မဟုတ္ အားလံုး)
၂။ User ရဲ ႔နာမည္နဲ႔ ေမြးသကၠရာဇ္ ေပါင္းစပ္ထားမွု
၃။ မိမိဖုန္းနံပါတ္ ႏွင့္ နာမည္တစ္လံုး
၄။ ျပီးျပီးေရာ အလြယ္မွတ္ ဂဏန္းမ်ား (ဥပမာ- 123456 /asdfghjkl;/ အစရွိသျဖင့္)
၅။ User name ႏွင့္ Password အတူတူ

အထက္ပါ အခ်က္မ်ားနဲ႔ တစ္ခ်က္ခ်က္ ညွိေနျပီဆုိရင္ေတာ့ အေကာင့္ လံုျခံဳမွု အားနည္းတယ္ဆုိတာ ၾကိမ္းေသ ေနပါျပီ။

စာေရးသူ ၾကံဳဖူးပါတယ္။ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းအေကာင့္ကို အားအားယားယားဆုိျပီး Password မွာ သူ႔နာမည္ ရိုက္ထည့္လုိက္တာ အေကာင့္က ပြင့္ပါေလေရာ။ နာမည္ရင္းအတိုင္း အျပည့္အစံုထား တာမ်ိဳးကေတာ့ တကယ္ကို အလြယ္လမ္းလိုက္ လြန္းပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ Password ဘယ္လို ေရြးရမလဲ။

အေရြးလြန္ျပီး လွ်ိဳ ႔ဝွက္လိုက္တာက်ေတာ့ ကိုယ္ေတာင္ မမွတ္မိတာမ်ိဳး လဲ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္

၁။ Password ကိုေပးရာမွာ မိမိ နာမည္က “ေအာင္ “ ပါမယ္ဆုိရင္ အဲဒါကို control-shit မႏွိပ္ပဲ ရိုက္ရင္ atmig ဆိုျပီး ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ထြက္လာ မယ့္ စာက adfenve; အစရွိသျဖင့္ လူတိုင္း သိရန္ ခက္ခဲသြား ပါတယ္။ Capital Letter, Small Letter အားလံုး ပါဝင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

၂။ 123 တို႔တင္မကပဲ။ !@#$%^&* အစရွိသျဖင့္တို႔ကိုလည္း Key Combination မွာ ထည့္သြင္း အသံုးျပဳသင့္ပါတယ္။

၃။ Password က အနည္းဆံုး ၈လံုး ရွိသင့္တယ္လို႔ အမ်ားက ဆုိၾကပါတယ္။ အလံုးမ်ားေလ ေကာင္းေလပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ မွတ္မိဖို႔ေတာ့လိုအပ္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ၁၀လံုးထည့္ေတာ့ မနည္းသင့္ပါဘူး။

ဒါဆို အထက္ပါ ဥပမာ သံုးခုထဲက အတိုင္း Password တစ္ခု ဥပမာ ျပပါမယ္။---- csrf;ajrh#99 -- ကိုယ္တိုင္ေအာင္ ျမန္မာလို စဥ္းစားျပီးရိုက္မွ သိႏိုင္တဲ့ Password ျဖစ္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္လိုေတာင္အလြတ္ က်က္ဖို႔ ခက္ပါတယ္။

ဒီထက္ ပိုေကာင္းတဲ့ Password ေပးနည္းေပါင္းေျမာက္မ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ စာဖတ္သူမ်ား သိရွိျပီ ျဖစ္ပါေစ မွ်ေဝ ေပးၾကေစခ်င္ပါတယ္။
Password ကို ကိုယ္တစ္ေယာက္တည္းသိပါေစ။ သူမ်ား ေပးမသိပါ နဲ႔။ ျပီးေတာ့ Password ကို ဒိုင္ယာရီထဲမွာ ထည့္ေရးထားတတ္ တာမ်ိဳးကလည္း စိုးရိမ္စရာပါပဲ။ ဖုန္းမွာေရးထားတာမ်ိဳးကေတာ့ အခုိးခံရဖို႔ ပိုနီးပါတယ္။ ဒါဆုိ ဘယ္ေနရာမွာ သိမ္းမလဲ။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ မွတ္ဥာဏ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမ့တတ္တယ္၊ Password အရမ္းမ်ားတယ္ဆုိမွ ကုိယ္တစ္ေယာက္တည္း နားလည္ႏိုင္တဲ့ လကၡဏာ၊ အမွတ္အသား နဲ႔ ေရးမွတ္ထားသင့္ပါတယ္။

Password ကို ရွိရွိသမွ် Facebook ေရာ၊ G-Talk ေရာ၊ Twitter ေရာ တစ္ခုတည္း ေပးတတ္တာမ်ိဳးကလည္း ဆုိးပါတယ္။ စာဖတ္သူအခိ်ဳ ႔အဲလို ေပးထားၾကမယ္ထင္ပါတယ္။ ဒါဆုိရင္ေတာ့ အေကာင့္တစ္ခုသာ အခုိးခံရရင္ အားလံုး အခိုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္မ်ိဳးဆီ ခြဲေပးသင့္ပါတယ္။

အင္တာနက္ဆိုင္ ထိုင္တဲ့အခါမွာ ေသခ်ာစစ္ေဆးပါ

အင္တာနက္ဆိုင္ထုိရင္ အေရးၾကီး သတိထားစရာေတြ ရွိပါတယ္။ ဥပမာ- CCTV ကင္မရာ၊ Key locker နဲ႔ History remember တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ အေကာင္းဆံုးကေတာ့ မိမိအိမ္မွာပဲ၊ သုိ႔မဟုတ္ Personal PC ကိုသာ အသံုးျပဳသင့္ ပါတယ္။ ကိုယ္ပိုင္ မိုဘိုင္းဖုန္းနဲ႔လည္း အသံုးမ်ားပါတယ္။ သုိ႔ေပမယ့္ မိုဘိုင္းဖုန္းရဲ ႔ လံုျခံဳေရးကေတာ့ ကာယကံရွင္ရဲ ႔ တာဝန္ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာက အမ်ားစုဟာ အင္တာနက္ဆိုင္ေတြမွာ သံုးၾကရပါတယ္။ အဲဒီလိုအသံုးျပဳတ့ဲအခါၾကရင္ မိမိအသံုးျပဳတဲ့ Browser ရဲ့ Setting ကိုဝင္ၾကည့္ပါ။ History ေတြကို Delete လုပ္ေပးပါ။ ၿပီးေတာ့ အသံုးမျပဳခင္မွာ ကြန္ပ်ဴတာရဲ႕ Password ကို မွတ္သား တဲ့ Locker Keyboard software ေတြရွိေနသလားဆိုတာကို Control Panel မွာ ဝင္စစ္ပါ။ အသံုးျပဳျပီးတဲ့အခါမွာလည္း clear recent history, clear recent browser ဝင္ၿပီး History, save password, Site preference စသည္ျဖင့္ အားလံုးကုိ Delete လုပ္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

Facebook က ကုိယ့္ရဲ႕ Personal imformation, IP address, မိမိၾကည့္သမွ် ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ေတြလည္း အကုန္မွတ္ထားပါတယ္။ မုိဘုိင္းဖုန္းပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ကြန္ပ်ဴတာပဲျဖစ္ျဖစ္။ ဒါကိုလံုျခံဳေအာင္လုပ္ဖို႔ ခက္ေသာ္လည္း https ကို သံုးျဖစ္ေအာင္သံုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေတြကို Privacy Setting ေတြမွာ ဝင္ေျပာင္းလို႔ရပါ တယ္။ Facebook မွာ ဂိမ္းကစားမယ္ဆိုၿပီး ေခၚတာဖိတ္တာရွိတယ္။ Username နဲ႔ password ေတာင္းတယ္။ ကိုယ္ကလည္း ယင္းဂိမ္းကို ဝင္ေဆာ့ျဖစ္မယ္ ဆိုရင္ မိမိရဲ ႔ Facebook Account ဟာ အင္မတန္ အားနည္းသြားပါၿပီ။ Facebook ဂိမ္းေဆာ့တဲ့ သူေတြ Password ခဏခဏ ေျပာင္းသင့္ပါတယ္။ ယင္း Game App က မိမိရဲ ႔ Personal Data အားလံုးကို ထိန္းသိမ္းထားမွာမို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

စာဖတ္သူတုိ႔မွာ Second Hand ကြန္ပ်ဴတာ၊ Second Hand ဖုန္း သံုးသူမ်ား ရွိပါသလား။ အကယ္၍ ရွိတယ္ဆုိရင္ ေသခ်ာစစ္ေဆးယူးေစခ်င္ပါတယ္။ အေနာက္တိုင္းေတြမွာဆုိရင္ သံုးျပီးသား တစ္ပတ္ရစ္ ကြန္ပ်ဴတာေတြ မွာ ေဆာ့ဖ္ဝဲေတြ၊ Application ေတြ ထည့္ထည့္ထားျပီး တစ္ဆင့္ဝယ္ သူေတြရဲ ႔ အခ်က္အလက္ေတြကို ခိုးယူတတ္ပါတယ္။

ဒါမ်ိဳးေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ သိပ္မၾကားေသးပါဘူး။ သိရွိထားတာက အေကာင္းဆံုးမို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေလာက္ သိထားရင္ စာဖတ္သူတုိ႔ Account လံုျခံဳေရး အတြက္ ဘယ္လိုျပင္ဆင္ရမယ္ဆုိတာ သိရွိေလာက္ျပီ ထင္ပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ ဒီထက္နက္နဲစြာ ေဖာ္ျပသင့္ေပမယ့္ အၾကမ္းဖ်င္းေလး သိလည္း အဆင္ေျပတာမို႔ အႏွစ္ခ်ဳပ္ေဖာ္ျပ လိုက္ရ ပါတယ္။

Myanmar Express

Posted in: နည္းပညာ