From : ေ႐ႊ႐ိုး
ကုလသမဂၢႏွင့္ အာဖရိကတိုက္၏ လွ်ဳိ႕ဝွက္ဆန္းၾကယ္ သမိုင္းျမွဳပ္ကြက္တခု အသစ္ေပၚထြက္လာျပန္ၿပီ ျဖစ္သည္။ ၎ မွာ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံသားကမၻာ့ကုလသမဂၢ၏ ဒုတိယေျမာက္ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ျဖစ္သည့္ ဒက္ဟမၼား႐ွဴိး (Dag Hammarskjold) စီးနင္းလိုက္ပါလာသည့္ ေလယာဥ္သည္ မွတ္တမ္းတင္ထားသကဲ့သုိ႔ ေသြး႐ိုးသား႐ိုးပ်က္က်မႈမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ ပစ္ခ်လုပ္ႀကံခံခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။
ဆြီဒင္ႏိုင္ငံသားကမၻာ့ကုလသမဂၢ၏ ဒုတိယေျမာက္ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ျဖစ္သည့္ ဒက္ဟမၼား႐ွဴိး ယခု ေဖာက္ ထုတ္ေတြ႔႐ွိရသည့္ယူဆခ်က္အသစ္မွာ လြတ္လပ္သည့္သုေတသီတဥိးျဖစ္သည့္ ဆြီဒင္ႏိုင္သား၏ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ မ်ားအရ သိရွိရျခင္းျဖစ္သည္။ လြန္ခဲ့သည့္ အႏွစ္ငါးဆယ္ (၁၉၆၁) ခုႏွစ္က ေျမာက္႐ိုဒီ႐ွား (Northern Rhodesia) (ယခုဇမ္ဘီယာ now Zambia) ၌ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ စီးနင္းလုိက္ပါလာသည့္ ေလယာဥ္ပ်ံပ်က္က်ခဲ့ၿပီး ေလ ယာဥ္ေပၚပါလာသူ (၁၅) ဦးလုံး ေသဆုံးခဲ့ရသည္။ ယခုေတြ႔႐ွိခ်က္မ်ားအရ ထိုပ်က္က်မႈမွာ သာမန္ပ်က္က်မႈ မဟုတ္ဘဲ ထိုစဥ္ကေျမာက္႐ိုဒီ႐ွားကိုလိုနီ အာဏာပိုင္ ၿဗိတိသွ်တို႔က ပစ္ခ်လုပ္ႀကံခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု စုံစမ္းေတြ႔႐ွိရသည့္ အခ်က္အ လက္မ်ားက ညြန္ျပလ်က္ရွိသည္။
ထိုပ်က္က်မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ၿဗိတိသွ်စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္က ေလယဥ္မွဴး၏အမွားအျဖစ္ သတင္းပို႔ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်ေကာ္မရွင္၏စုံစမ္းခ်က္မ်ားကို ကုလသမဂၢစုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ကလည္း ဆက္လက္အတည္ျပဳခဲ့သည္။ ထိုေကာ္ မရွင္ႏွစ္ခုတို႔သည္ ေလယဥ္ပ်က္က်မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ စုံစမ္းစစ္ေဆးရာ၌ အျဖစ္မွန္ကို ေဖာ္ထုတ္ေပးႏုိင္မည့္ အဓိက မ်က္ျမင္သက္ေသျဖစ္သည့္ အနီးဝန္းက်င္မွ ေက်း႐ြာသားမ်ားကို ေမးျမန္းမွတ္တမ္းတင္ျခင္းမျပဳခဲ့ေပ။ ထုိသက္ေသ မ်ား၏ေျပာဆိုခ်က္မ်ားကို ျငင္းပယ္ခဲ့သည္။ ယခုေတြ႔႐ွိရသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားမွာ ယခုတိုင္ သက္႐ွင္လ်က္ရွိေသာ ထိုစဥ္က မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ား၏ ထြက္ဆိုခ်က္မ်ားကို အေျခခံထားသည္။ ထိုမ်က္ျမင္သက္ေသတို႔၏ ထြက္ဆိုခ်က္ မ်ားအရ ေတြ႔ရွိလာရသည့္ အခ်က္အလက္သစ္မ်ားမွာႀကီးမားသည့္ လုပ္ႀကံမႈႀကီးျဖစ္ေနသည့္အတြက္ သုေတသီက ဆက္လက္စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္ရန္ စိုးရိမ္ေၾကာက္လန္႔ေနသည္။
ေလယဥ္ပ်က္က်သည့္ ဒိုလာ (Ndola) ၿမိဳ႕စြန္ ဆင္ေျခဖုံး ရပ္ကြက္မ်ားတြင္ ေနထိုင္သူမ်ား၏ ေျပာၾကားခ်က္အရ ကုလ သမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ စီးနင္းလိုက္ပါလာသည့္ ဒီစီ-၆ (DC6) ေလယာဥ္ကို ဒုတိယေျမာက္ေလယာဥ္ အေသးစားတ စီးမွ ပစ္ခ်ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု တညီတညြတ္တည္း ထြက္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ေျမာက္႐ိုဒိ႐ွားၿဗိတိသွ် အာဏာပိုင္မ်ားက ေလ ယာဥ္ပ်က္အား ႐ွာေဖြေတြ႔ရွိေၾကာင္း ရားဝင္ထုတ္ျပန္ေၾကျငားျခင္းမျပဳမီအနီးဝန္းက်င္ နယ္ေျမအာ စစ္တပ္မွ ဝန္းရံပိတ္ ဆို႔လိုက္ၿပီး ေက်း႐ြာသားမ်ားအား အဓမၼၿခိမ္းေျခာက္ ေမာင္းထုတ္ပစ္ခဲ့သည္။
ယခုေတြ႔ရွိရသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားသည္ ဇိုရမ္ေဗာ့ဒါးဆို (Goran Bjorkdahl,)သည့္ ဆီြဒင္အမ်ဳိးသား၏ တကိုယ္ေတာ္ ေလ့လာစုံစမ္းမႈမ်ားအရ ေပၚလာရျခင္းျဖစ္သည္။ ဇိုရမ္သည္ အဆိုပါေဒသတြင္ အမႈထမ္းခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္ တဦး၏ သားျဖစ္ၿပီး ၎ဖခင္၏ျပန္လည္ေျပာျပခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ဤေလယာဥ္ပ်က္က်မႈကို စုံစမ္း ေဖာ္ထုတ္ရန္ စိတ္ အားထက္သန္ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ၎က “က်ေနာ့္အေဖဟာ ဇမ္ဘီယာမွာ ၁၉၇၀ ေလာက္မွာ တာဝန္က်ခဲ့တယ္။ ေလယဥ္ ပ်က္က်တဲ့ ေနရာကိုလည္း ေရာက္ခဲ့တယ္။ ေဒသခံေတြနဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီအျဖစ္ပ်က္ကို စုံစမ္းၾကည့္ခဲ့တယ္။ ႐ြာ သားတဦးက ေလယာဥ္အပိုင္းအစတခုကိုေပးၿပီး သူတို႔ မ်က္ျမင္ေတြ႔ ရွိခ်က္ေတြကို ေျပာျပခဲ့တယ္။ အဲဒီ့အခ်ိန္ကစၿပီး က်ေနာ္ ဒီကိစၥရဲ႕ အျဖစ္မွန္ကို သိခ်င္လာတယ္။ တကိုယ္ေတာ္ စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္ဖို႔ ဆုံးျဖတ္ခဲ့တယ္။”
မစၥတာဇိုရမ္ေဗာ့ဒါးသည္ ေက်း႐ြာသားမ်ား၏ ထြက္ဆိုခ်က္မ်ားအျပင္ ေလယဥ္ပ်က္က်ခဲ့သည့္ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ ဘာ ၁၇ ရက္ မတိုင္မီရက္မ်ားအတြင္းက ၿဗိတိသွ်ေၾကးနန္းဆက္သြယ္မွတ္တမ္းမ်ားကိုလည္း ဖတ္႐ႈေလ့လာခဲ့သည္။ ထုိေၾကးနန္းမ်ားအရ ၿဗိတိသွ်ႏွင့္ အေမရိကန္တို႔သည္ ကတန္ဂါ (Katanga) အေရးအခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ ဆုံးျဖတ္ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို အလြန္ေဒါသ ထြက္ခဲ့ေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ စိန္၊ ေၾကးနီ၊ ယူေရနီ ယံႏွင့္ သယံဖာတေပါႂကြယ္ဝသည့္ ကတန္ဂါသည္ ကြန္ဂို (Congo) ႏုိင္ငံမွ ခြဲထြက္ရန္ လက္နက္ကိုင္ပုန္ကန္ေနသည္။
ထို ကတန္ဂါ ခြဲထြက္ေရးစစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်၊ အေမရိကန္ႏွင့္ ဘယ္လ္ဂ်ီယံႏိုင္ငံ တုိ႔မွ ေၾကးစားစစ္တပ္မ်ားျဖင့္ အလုံးအ ရင္း အားေပးေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။ ကုလသမဂၢဆုံးျဖတ္ခ်က္အမွတ္ (၁၆၁) အရ ထုိေၾကစားတပ္မ်ား ကတန္ဂါမွ ထြက္ ခြာသြားရန္ႏွင့္ ထြက္ခြာျခင္းမျပဳပါက ကုလသမဂၢၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္မ်ာမွ တိုက္ခိုက္ရန္ဆုံးျဖတ္ခဲ့သည္။ ထိုဆုံးျဖတ္ခ်က္ အား အေကာင္အထည္ေဖာ္၍ ေၾကးစားတပ္မ်ားအား တိုက္ခိုက္ရန္ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္က ဆုံးျဖတ္အ မိန္႔ေပးခဲ့သည္။ တည္ၾကည္၍ ကိုယ္ပိုင္အျမင္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာေဆာင္႐ြက္တတ္သည့္ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံသား အတြင္းေရးမွဴး ခ်ဳပ္သည္ ကုလသမဂၢဆုံးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္ေသာ ကိုလိုနီနယ္ေျမမ်ား လြတ္ေျမာက္ေရးကို စိတ္အားထက္သန္ ေဆာင္႐ြက္ တတ္ေလ့႐ွိသည္။ ထိုသို႔ ၎၏ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားအေပၚ ကုလသမဂၢလုံၿခဳံေရးေကာင္စီဝင္ အင္အားႀကီးႏုိင္ငံမ်ား၏ မ်က္မုန္းက်ဳိးျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ ၎မွာ ေသဆုံးစဥ္ကာလ၌ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရာထူး ဒုတိယသက္တမ္းအတြက္ ေ႐ြး ခ်ယ္တင္ေျမာက္ခံရဖို႔ ေသခ်ာသေလာက္အေျခအေနတြင္ ရွိေနသည္။
သုေတသီ ဇိုရမ္ေဗာ့ဒါးက ၎စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ာကို နိဂုံးေကာက္ခ်က္ျပဳရာတြင္ “ဒက္ဟမၼား႐ွဴိးရဲ႕ ေလယဥ္ ကို အမည္မသိ ဒုတိယေလယာဥ္က ပစ္ခ်ခဲ့တာ အခိုင္အမာျဖစ္တယ္။ ၿဗိတိသွ် ႐ိုဒီ႐ွားကိုလိုနီ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ လုံၿခဳံေရးတပ္ေတြက ႐ွာဖြာကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြကို ေႏွာက္ေႏွးေအာင္လုပ္ခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ အနီးဝန္းက်င္ နယ္ေျမေတြကို ပိတ္ဆို႔ရွင္းလင္းတယ္။ ေတြ႔ရွိၿပီးအခ်ိန္ အေတာ္ႀကီးၾကာမွ တရားဝင္ ေၾကျငာခဲ့တယ္။ ေလယဥ္ပ်က္မွာ ပ်က္က် မႈမွာ အသက္႐ွင္က်န္ခဲ့တဲ့ တဦးတည္းေသာ ပုဂၢိဳလ္ကိုလည္း ေဆးဝါးကုသတာ အေသအခ်ာမလုပ္ဘဲ ရတဲ့ ဒဏ္ရာေတြနဲ႔ ေသသြားေအာင္ တမင္ပစ္ထားခဲ့တယ္။” ၎၏ ေနာက္ဆုံးအခ်ိန္ ကာလအတြင္း ဒက္ဟမၼား႐ွဴိးက ၿဗိတိသွ် သံအရာရွိတဦးသည္ ခြဲထြက္ေရး ကတန္ဂါ သူပုန္မ်ားအား လွ်ဳိ႕ဝွက္ေထာက္ခံေနၿပီး ကုလသမဂၢႀကီး ၾကပ္မႈျဖင့္ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာသည့္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားကို ဟန္႔တားေႏွာက္ယွက္ေနသည္ဟု သံသယျဖစ္ခဲ့သည္။
ကတန္ဂါ သူပုန္မ်ားအား တိုက္ခိုက္ရန္ ဆုံးျဖတ္အမိန္႔မေပးမီ အတြြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္အား ထိုသို႔ ဆုံးျဖတ္ပါက အေမရိ ကန္ႏွင့္ ၿဗိတိသွ် အဂၤလိပ္တုိ႔က အလြန္အမ်က္ထြက္စိတ္ဆိုးၾကလို႔မည္ဟု ၎၏ အႀကံေပးမ်ားက အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ အား သတိေပးခဲ့သည္။ ထိုၾကားမွ တုိက္ခုိက္ရန္ အမိန္႔ကိုေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ပ်က္က်သည့္ ေလယာဥ္ခရီးစဥ္မွာ တိၿဗိသွ် တို႔၏ အစီအမံျဖင့္ ႏုိဒါၿမိ႕တြင္ ကတန္ဂါ သူပုန္မ်ားႏွင့္ေတြ႔ဆုံရန္ သြားေရာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ယခုေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားသည္ ထိုစဥ္က မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ သက္ေသမ်ားျဖစ္သည့္ ယခုအခါ အသက္ (၇၀)မွ (၈၀) အၾကား ရွိ ေက်းရြာသားမ်ား၏ ထြက္ဆိုခ်က္မ်ားကိုအေျခခံသည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ားအား ယခင္က မည္သူတဦးတေယာက္က စုံ စမ္းေမးျမန္းခဲ့ျခင္း မရွိေပ။ အသက္ (၈၄) ႏွစ္ရွိ မ်က္ျမင္သက္ေသတဦးျဖစ္သည့္ မစၥတာဒါတန္ဘီဝီ (Dickson Mbewe) သည္ အခင္းျဖစ္ပြားစဥ္ညက ၎၏ အိမ္ေ်ရွ႕တြင္ မိတ္ေဆြမ်ားထုိင္၍ စကားေျပာေနခဲ့သည္။ ထိုစဥ္ “ေလယာဥ္ပ်ံတဦး က ေလယဥ္ကြင္းေပၚမွာ ဝဲေနတာေတြ႔လိုက္တယ္။ ပထမေတာ့ အေလးမထားမိဘူး။ ႏွစ္ႀကိမ္၊ သုံးႀကိမ္ေလာက္ရွိေတာ့ သတိထားမိိတယ္။ ေလယဥ္ပ်ံပ်ံကြင္းက ဆင္းသက္ခြင့္မေပးလို႔ ဝဲေနတာလို႔ထင္တယ္။ သိပ္မၾကာဘူး ေနာက္ထပ္ ေလ ယဥ္ပ်ံတစင္းေပၚလာတယ္။ အဲဒီတစင္းက ေသးတယ္။ ပိုၿပီးေတာ့လည္းျမန္တယ္။ ေရွ႕ကေလယာဥ္ပ်ံႀကီးေနာက္ ကုိ ေမာင္းလိုက္သြားတယ္။ အနီးကပ္ေရာက္ေတာ့မွ မီး႐ွဴးမီးပန္းေတြ လြတ္လိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ တျခားတဖက္ ကို ေမာင္းထြက္သြားတယ္။ ေရွ႕ကေလယဥ္ပ်ံႀကီးကေတာ့ ပ်က္က်သြားတယ္။” ဟု ျပန္ေျပာင္းေျပာဆုိခဲ့သည္။ မစၥတာ ဘီဝီမွာ မီးေသြးဖုတ္သမားတဦးျဖစ္ၿပီး ေနာက္မနက္ ငါးနာရီခန္႔တြင္ ေလယဥ္ပ်က္က်ရာအနီးရွိ ၎၏ မီးေသြးဖိုသုိ႔ သြားရာ စစ္ သားမ်ား ေရာက္ရွိေနၿပီး အားလုံးကို ၿခိမ္းေျခာက္ ေမာင္းထုတ္ခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ ႐ိုဒီ႐ွားး အာဏာပိုင္ မ်ားက ေလယဥ္ပ်က္ကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိေၾကာင္း ေန႔လည္သုံးနာတြင္မွ တရားဝင္ေၾကျငာခဲ့သည္။
၎က ဆက္လက္ေျပာၾကားရာတြင္ “လူျဖဴစစ္သားတစုက လူေသအေလာင္းတခု ကို ေရွ႕ႏွစ္ေယာက္ ေနာက္ႏွစ္ေယာက္ သယ္သြားတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီေနရာကို ဘယ္သူ႔မွ ေနခြင့္မေပးေတာ့ဘူး။” တခ်ဳိ႕ေျပာတာကေတာ့ ေလ ယာဥ္ပ်က္က တေယာက္ေတာ့ အသက္ရွင္ေနေသးတာ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ဘီဝီသည္ ထိုအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္၍ မည္ သူ႔ကိုမွ် ျပန္လည္ေျပာျပျခင္း မရွိခဲ့ေပ။ “ၾကည့္ရတာ အေျခအေနေတြ က ေအးေအးေဆးေဆး ပုံမွန္မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီ့ အနီးဝန္း က်င္မွာရွိတဲ့ က်ဳပ္တို႔အားလုံး ၿခိမ္းေျခာက္ ေမာင္းထုတ္ ခံခဲ့ရတယ္။ ေၾကာက္တာနဲ႔ ရဲစခန္းလည္း သြားသတင္းမပို႔ရဲဘူး၊ သြားရင္ေတာ့ အေသအျခာ အဖမ္းခံရမွာပဲ။”
မ်က္ျမင္သက္ေသ ေနာက္တဦးမွာအသက္(၇၅)ႏွစ္ရွိ မစၥတာခ်ီပိုရာ (Custon Chipoya) ျဖစ္သည္။ ၎မွာလည္း မီးေသြး ဖုတ္သမား တဦးပင္ျဖစ္သည္။ ၎ကလဲ ပထမေလယဥ္ႀကီးကို ဒုတိယေလယဥ္ပ်ံက ပစ္ခ်ခဲ့ေၾကာင္း သက္ေသခံ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ “ဂ်ဳိးဂ်ဳိး ဂ်ိမ္းဂ်ဳိမ္းအသံနဲ႔ ေလယာဥ္ပ်ံတစီးကို ေတြ႔လိုက္တယ္။ ေလယာဥ္ထဲက မီးေရာင္ေတြကို ေတာင္ရွင္းရွင္းႀကီးေတြ႔ေနရေတာ့ ဆင္းဖုိ႔လုပ္ေနတာလို႔ က်ေနာ္ကထင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေလယာဥ္ပ်ံက ေနာက္တ ေခါက္ထပ္ၿပီးေတာ့ ဝဲလာျပန္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔အားလုံးက အေလးထား ၾကည့္လိုက္ မိတယ္။ တတိယေခါက္ဝဲလာၿပီး ေလဆိပ္ဆီကို ဦးတည္ပ်ံေနတဲ့အခ်ိန္ ေလယာဥ္ပ်ံေလးတစီး ႐ုတ္တရက္ ေပၚလာၿပီး ေလယဥ္ႀကီးေနာက္ကို လိုက္ သြားတယ္။ အဲဒီေလယာဥ္ပ်ံက ဂ်က္ေလယာဥ္ျဖစ္ဖို႔မ်ားတယ္။ ေလယာဥ္ႀကီးေနာက္ကို ေရာက္တာနဲ႔ မီး႐ွဴးမီးပန္းလို ဟာေတြ ပစ္ၿပီး ဆန္႔က်င္ဘက္ အရပ္ကို ေမာင္းသြားတယ္။” “အဲဒီေနာက္ ေရွ႕ကေလယာဥ္ပ်ံႀကီး မီးစေလာင္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေပါက္ကြဲသြားတယ္။ အစအနေတြက က်ေနာ္တို႔ဘက္ကိုေတာင္ လြင့္လာၿပီး သစ္ပင္က သစ္ကိုင္းေတြ ေတာင္ ျပတ္က်ကုန္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔လည္း စစ္ျဖစ္ေနတာလို႔ ထင္ၿပီး ထြက္ေျပးခဲ့ၾကတယ္။” မနက္ ၆ နာရီတြင္ ထိုေန ရာသုိ႔ ေရာက္စဥ္၌ ရဲႏွင့္ စစ္တပ္မွ ထိုေနရာအား ဝိုင္းဝန္းပိတ္ဆို႔ေနသည္ကို ေတြ႔ခဲ့ရေၾကာင္းလည္း ေျပာဆိုခဲ့သည္။
ထိုစဥ္က ေျမာက္႐ိုဒီ႐ွားကိုလိုနီအစိုးရမွ အျဖစ္အပ်က္ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္တခုကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုေကာ္မရွင္သည္ အထက္ပါမ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားအား ေမးျမန္းစုံစမ္းျခင္း မျပဳလုပ္ခဲ့သကဲ့သုိ႔ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအား စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္သို႔ သတင္းပို႔ၾကရန္ အမ်ားျပည္သူတို႔အား ေၾကျငာဖိတ္ေခၚျခင္းလည္း မျပဳလုပ္ခဲ့ေပ။ ထို႔အျပင္ အမ်ားျပည္သူတို႔အၾကား ေလယာဥ္ပ်က္က်မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာဆိုမႈမ်ားအား သြယ္ဝိုက္ေသာနည္းမ်ားျဖင့္ ပိတ္ပင္ ခဲ့သည္။ အျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ မ်က္ျမင္သက္ေသတခ်ဳိ႕ပင္ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခံခဲ့ရေၾကာင္း မ်က္ျမင္သက္ ေသတဦးျဖစ္သည့္ အသက္ (၇၅) ႏွစ္ရွိ ဂြ်န္ဂြန္ဂို (John Ngongo)က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ အဆိုပါ ဒီစီ-၆ ေလယာဥ္၌ စီးနင္းလိုက္ပါလာေသာ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဒက္ဟမၼာ႐ွဳဴိးအပါအဝင္ ၁၅ ဦးရွိသည့္အနက္ တဦးသာ အသက္ရွင္ က်န္ ခဲ့သည္။ ၎မွာ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ လုံၿခဳံေရးဝန္ထမ္း အေမရိကန္တပ္ၾကပ္ႀကီး ဟာ႐ိုးဂ်ဴလီယံ (Harold Julian) ျဖစ္သည္။ တရားဝင္ မွတ္တမ္းမ်ားအရ ၎မွာလည္း ရရွိသည့္ ဒဏ္ရာမ်ားျဖင့္ ေသဆုံးသြားခဲ့ရသည္။ သို႔ေသာ္ ၎အား ကုသခဲ့ရသည့္ ေဒါက္တာမာ့ခ္ေလာ္ရင္သယ္ (Mark Lowenthal) ကမူ ၎ရရွိသည့္ ဒဏ္ရာမ်ားမွာ ကယ္တင္ကုသ ႏိုင္သည့္ အေျခအေနျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ေဒါက္တာမာ့ခ္က “ဒီေလာက္ ရွည္လ်ားလွတဲ့ ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕ ဆရာဝန္ သက္တမ္းမွာ စံတင္ေလာက္တဲ့ အံ့မခန္း ကုသမႈဆိုင္ရာ ခြ်တ္ေခ်ာ္ပ်က္ကြက္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုမွ မေမ့ႏုိင္ပါဘူး။ အေမရိကန္ေတြ သူတို႔ႏုိင္ငံသားတေယာက္ ဒဏ္ရာရေနတာကို ဘာေၾကာင့္ ကယ္ဆယ္ေရး အစီအမံေတြ မလုပ္သလဲ။ ေက်ာက္ကပ္ယိုယြင္းပ်က္စီးၿပီး ေသမလို ျဖစ္ေနတဲ့ သူ႔ႏိုင္ငံသား တေယာက္အတြက္ ကယ္ဆင္ေရးေလယာဥ္ လႊတ္မ ေပးခဲ့တာလဲဆိုတာ အဲဒီ့အခ်ိန္ကေတာ့ က်ေနာ္ မစဥ္းစားမိခဲ့ပါဘူး။” ဟု သုေတသီ ေဗာ့ဒါးထံ အီးေမးလ္ျဖင့္ အေၾကာင္း ၾကားခဲ့သည္။ ဆက္လက္ၿပီး ၎၏ အီးေမးလ္တြင္ “က်ေနာ္ကေတာ့ ေနာက္ငါးရက္အၾကာမွာ ႏိုဒါးၿမိဳ႕က ထြက္ခဲ့ရတယ္။ တပ္ၾကပ္ႀကီး ဟာ႐ိုးဂ်ဴလီယံက မေသခင္မွာ ေဝဟင္မွာ လွ်ပ္ပ်က္သလို မီးပန္းေတြကို ေတြ႔လိုက္ရၿပီး ေပါက္ကြဲသံ တခုကိုပါ ၾကားလိုက္ရေၾကာင္း ရဲေတြဆီမွာ ထြက္ဆိုသြားတယ္။” ဟု ေဒါက္တာမာ့ခ္က ဆိုသည္။ သုေတသီေဗာ့ဒါးက ၎၏ သုေတသနစာတမ္းတြင္ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ စီးနင္းလာသည့္ ေလယာဥ္သည္ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆင္းသက္ခြင့္ မရဘဲ ႏိုဒါးေလဆိပ္တြင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ပ်ံဝဲေနရသနည္း။ ေလာေလာလတ္လတ္ အသစ္တပ္ဆင္ထားသည့္ ေလေၾကာင္း ထိန္း ေမွ်ာ္စင္၏ အသံဖမ္း တိတ္ေခြမွတ္တမ္း၌ အဘယ္ေၾကာင့္ ေလယဥ္ပ်က္က်မႈ အျဖစ္အပ်က္ကို မွတ္တမ္းမတင္ ခဲ့သနည္း။ အျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အဘယ္ေၾကာင့္ ေနာက္ ၃၃ နာရီၾကာမွ တမ္းတမ္းတင္ခဲ့သနည္းဆိုသည့္ အ ခ်က္မ်ားကို ေမးခြန္းထုတ္ထားသည္။
ထိုမွတ္တမ္းအရ ထိုစဥ္က ႐ိုဒီရွားႏွင့္ ညာဆာလန္းဆိုင္ရာ ၿဗိတိသွ် မဟာမင္းႀကီး ကုဘာ့သ္အယ္ပုိ႔တ္္ (Cuthbert Alport) သည္ အခင္းမျဖစ္ပြားမီညေန၌ ေလဆိပ္သို႔ေရာက္လာၿပီး “အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဒက္ဟမၼား႐ွဴိးဟာ (ႏိုဒါးေလ ဆိပ္တြင္ ဆင္းသက္မည့္) စိတ္ကူးေျပာင္းသြားၿပီး တျခားတေနရာသုိ႔ သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း” ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလဆိပ္မန္ေနဂ်ာက တစုံတရာႏႈိးေဆာ္ျခင္း မျပဳခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ဝန္ထမ္းမ်ား ျပင္ဆင္မႈမလုပ္ဘဲ အိပ္ရာ ဝင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ေရးထားသည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔၏ မသကၤာဘြယ္ ႀကံစည္ေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားသည္ အခင္းမ ျဖစ္ပြားမီ ရက္မ်ားစြာကပင္ ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေတြ႔႐ွိရသည္။
တရားဝင္အားျဖင့္ၿဗိတိသွ်တို႔သည္ ကတန္ဂါအေရးအခင္းတြင္ ကုလသမဂၢ၏ၾကားဝင္ေဆာင္႐ြက္မႈကို ေထာက္ခံခဲ့ေသာ္ လည္း ေနာက္ကြယ္၌မူ ခြဲထြက္ေရးသူပုန္မ်ားကို အားေပးေထာက္ခံေနသည္။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ေႏွာက္ယွက္ေန သည္ဟု အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ႏွင့္ ၎၏လက္ေထာက္မ်ားက ယုံၾကည္ၾကသည္။ အေၾကာင္းမွာ ကတန္ဂါရွိ သတၳဳတြင္း မ်ားမွ ၿဗိတိသွ်တုိ႔၏အက်ဳိးစီးပြားမ်ားႏွင့္ လူျဖဴကိုလိုနီမ်ားအား ေထာက္ခံ၍ ျဖစ္သည္။စက္တင္ဘာ(၁၃))ရက္ေန႔ မနက္ပိုင္းတြင္ ကတန္ဂါ ခြဲထြက္ေရး သူပုန္ေခါင္းေဆာင္ မြန္ဆီ ႐ႊန္ေဘ (Moise Tshombe) က ကုလသမဂၢ၏ ၾကား ဝင္ေဆာင္႐ြက္မႈကို လက္ခံလိုက္နာရန္ အရိပ္အႁမြက္ျပခဲ့ေသာ္လည္း ကတန္ဂါဆိုင္ရာ ၿဗိတိသွ်ေကာင္စစ္ဝန္ ဒင္ဇယ္ ဒြန္းနစ္(Denzil Dunnett)ႏွင့္ေတြ႔ဆုံၿပီးေနာက္ ညေနပိုင္းတြင္ စိတ္ကူးေျပာင္း၍ျငင္းဆန္သြားခဲ့သည္။
ဆိုဗီယက္၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ ကြန္ဂိုႏွင့္ ကတန္ဂါကိုလိုနီပိုင္ရွင္ေဟာင္း ဘယ္လ္ဂ်ီယံတို႔၏ ဖယ္ၾကဥ္မႈကို ခံေနရေသာ မစၥတာ ဒက္ဟမၼာ႐ွဴိးသည္ ကတန္ဂါသူပုန္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔တြင္ ပါဝင္ေနေသာ ျပည္ပ ေၾကးစားစစ္သားမ်ားအား တုိက္ခိုက္ရန္ ေမာ္ေသာ္စစ္ဆင္ေရး (Operation Morthor) အားဆင္ႏႊဲရန္ ၎၏ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ ၿဗိတိသွ်ႏွင့္အေမရိကန္တို႔ အားေဒါသအမ်က္ ထြက္ေစခဲ့သည္။ ထုိစဥ္က အေမရိကန္သမၼတကေနဒီသည္ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို အႀကီးအက်ယ္ဝမ္းနည္းေၾကာင္း မိမိလည္း ထုိ႔အတူျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဒင္းရပ္စ္ (Dean Rusk) က ဟမၼား႐ွဴိး၏ လက္ေထာက္တဦးအား ေျပာၾကားခဲ့သည္။
မည္သူက လုပ္ႀကံသည္ကို အတိအက် မသိႏုိင္ေသာ္လည္း ခိုင္လုံေသာ အခ်က္မ်ားအရ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္မွာ လုပ္ႀကံ ခံရျခင္း အေသအျခာပင္ျဖစ္သည္။ ထိုေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ လုပ္ႀကံမႈ ေနာက္ကြယ္၌ အေနာက္တုိင္း အင္အားႀကီး ႏုိင္ ငံမ်ား ပါဝင္ပါတ္သက္ေနေၾကာင္း သုေတသီေဗာဒါးက နိဂုံးေကာက္ခ်က္ခ်ထားသည္။
ကြန္ဂိုႏိုင္ငံ၏ ေပါႂကြယ္ဝသည့္ သယံဇာတမ်ားႏွင့္ ၎အေပၚမွ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ား၏ ႀကီးမားသည့္ အက်ဳိးစီးပြားမ်ားမွာ အာဖရိကန္လူမည္း လြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားေၾကာင့္ အႀကီးအက်ယ္ ၿခိမ္းေခ်ာက္ခံေနရသည္။ လက္လြတ္ဆုံး႐ွဴံး မည့္ အေျခအေနႏွင့္ ရင္ဆုိင္ေနရသည္။ သို႔ေသာ္ လူျဖဴမ်ားက ထိုအက်ဳိးစီးပြားကို အငန္းမရ ဖက္တြယ္ရန္ အားထုတ္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားက ဤလုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္မႈ၏ အေျခခံအေၾကာင္းတရားပင္ ျဖစ္သည္။
မစၥတာဒက္ဟမၼာ႐ွဴိးမွာ ကုလသမဂၢ၏ ပဋိညဥ္စာတမ္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာတရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ယုံၾကည္၍ အခိုင္အမာ ရပ္ခံသူတဦးျဖစ္သည္။ ၎၏ ေၾကးနန္းႏွင့္ ပုဂၢဳိလ္ေရးေပးစာမ်ားအရ မစၥတာဟမၼာ႐ွဴိးသည္ အင္အားႀကီးႏုိင္ငံမ်ား၏ ညစ္က်ယ္ေကာက္က်စ္သည့္ စ႐ိုက္မ်ားကို စက္ဆုတ္စိတ္ပ်က္မိေၾကာင္း ေရးသားထားသည္ကိုေတြ႔ရသည္။ ဤသု ေတသနစာတမ္းအရ ေဖာ္ထုတ္ေတြ႔႐ွိရသည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၿဗိတိသွ်ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနမွ သမိုင္း ေရးရာ အရာရွိတဦးကမူ ဤစာတမ္းပါ စုံစမ္းေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကို တစုံတရာ ေဝဘန္ခ်က္ေပးရန္ ျငင္းဆန္ခဲ့သည္။
(အင္အားႀကီးႏုိင္ငံမ်ား၏ ညစ္က်ယ္က်ယ္စ႐ိုက္ႏွင့္ ကိုယ္က်ဳိးစီးပြား ကာကြယ္ရန္ ဘာမဆိုလုပ္တတ္သည့္ အမူအ က်င့္ကို သတိျပဳႏုိင္ရန္အတြက္ အဂၤလန္ဂါးဒီယန္းသတင္းစာ (August 19, 2011 ) ၌ ပါရွိေသာ Julian Borger ႏွင့္ Georgina Smith တို႔၏ UNchief’s plane ‘was shot down’ ကိုေဆာင္းပါးကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္သည္။)
Myanmar Express
ကုလသမဂၢႏွင့္ အာဖရိကတိုက္၏ လွ်ဳိ႕ဝွက္ဆန္းၾကယ္ သမိုင္းျမွဳပ္ကြက္တခု အသစ္ေပၚထြက္လာျပန္ၿပီ ျဖစ္သည္။ ၎ မွာ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံသားကမၻာ့ကုလသမဂၢ၏ ဒုတိယေျမာက္ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ျဖစ္သည့္ ဒက္ဟမၼား႐ွဴိး (Dag Hammarskjold) စီးနင္းလိုက္ပါလာသည့္ ေလယာဥ္သည္ မွတ္တမ္းတင္ထားသကဲ့သုိ႔ ေသြး႐ိုးသား႐ိုးပ်က္က်မႈမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ ပစ္ခ်လုပ္ႀကံခံခဲ့ရျခင္းျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။
ဆြီဒင္ႏိုင္ငံသားကမၻာ့ကုလသမဂၢ၏ ဒုတိယေျမာက္ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ျဖစ္သည့္ ဒက္ဟမၼား႐ွဴိး ယခု ေဖာက္ ထုတ္ေတြ႔႐ွိရသည့္ယူဆခ်က္အသစ္မွာ လြတ္လပ္သည့္သုေတသီတဥိးျဖစ္သည့္ ဆြီဒင္ႏိုင္သား၏ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ မ်ားအရ သိရွိရျခင္းျဖစ္သည္။ လြန္ခဲ့သည့္ အႏွစ္ငါးဆယ္ (၁၉၆၁) ခုႏွစ္က ေျမာက္႐ိုဒီ႐ွား (Northern Rhodesia) (ယခုဇမ္ဘီယာ now Zambia) ၌ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ စီးနင္းလုိက္ပါလာသည့္ ေလယာဥ္ပ်ံပ်က္က်ခဲ့ၿပီး ေလ ယာဥ္ေပၚပါလာသူ (၁၅) ဦးလုံး ေသဆုံးခဲ့ရသည္။ ယခုေတြ႔႐ွိခ်က္မ်ားအရ ထိုပ်က္က်မႈမွာ သာမန္ပ်က္က်မႈ မဟုတ္ဘဲ ထိုစဥ္ကေျမာက္႐ိုဒီ႐ွားကိုလိုနီ အာဏာပိုင္ ၿဗိတိသွ်တို႔က ပစ္ခ်လုပ္ႀကံခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု စုံစမ္းေတြ႔႐ွိရသည့္ အခ်က္အ လက္မ်ားက ညြန္ျပလ်က္ရွိသည္။
ထိုပ်က္က်မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ၿဗိတိသွ်စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္က ေလယဥ္မွဴး၏အမွားအျဖစ္ သတင္းပို႔ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်ေကာ္မရွင္၏စုံစမ္းခ်က္မ်ားကို ကုလသမဂၢစုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ကလည္း ဆက္လက္အတည္ျပဳခဲ့သည္။ ထိုေကာ္ မရွင္ႏွစ္ခုတို႔သည္ ေလယဥ္ပ်က္က်မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ စုံစမ္းစစ္ေဆးရာ၌ အျဖစ္မွန္ကို ေဖာ္ထုတ္ေပးႏုိင္မည့္ အဓိက မ်က္ျမင္သက္ေသျဖစ္သည့္ အနီးဝန္းက်င္မွ ေက်း႐ြာသားမ်ားကို ေမးျမန္းမွတ္တမ္းတင္ျခင္းမျပဳခဲ့ေပ။ ထုိသက္ေသ မ်ား၏ေျပာဆိုခ်က္မ်ားကို ျငင္းပယ္ခဲ့သည္။ ယခုေတြ႔႐ွိရသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားမွာ ယခုတိုင္ သက္႐ွင္လ်က္ရွိေသာ ထိုစဥ္က မ်က္ျမင္သက္ေသမ်ား၏ ထြက္ဆိုခ်က္မ်ားကို အေျခခံထားသည္။ ထိုမ်က္ျမင္သက္ေသတို႔၏ ထြက္ဆိုခ်က္ မ်ားအရ ေတြ႔ရွိလာရသည့္ အခ်က္အလက္သစ္မ်ားမွာႀကီးမားသည့္ လုပ္ႀကံမႈႀကီးျဖစ္ေနသည့္အတြက္ သုေတသီက ဆက္လက္စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္ရန္ စိုးရိမ္ေၾကာက္လန္႔ေနသည္။
ေလယဥ္ပ်က္က်သည့္ ဒိုလာ (Ndola) ၿမိဳ႕စြန္ ဆင္ေျခဖုံး ရပ္ကြက္မ်ားတြင္ ေနထိုင္သူမ်ား၏ ေျပာၾကားခ်က္အရ ကုလ သမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ စီးနင္းလိုက္ပါလာသည့္ ဒီစီ-၆ (DC6) ေလယာဥ္ကို ဒုတိယေျမာက္ေလယာဥ္ အေသးစားတ စီးမွ ပစ္ခ်ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္ဟု တညီတညြတ္တည္း ထြက္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ ေျမာက္႐ိုဒိ႐ွားၿဗိတိသွ် အာဏာပိုင္မ်ားက ေလ ယာဥ္ပ်က္အား ႐ွာေဖြေတြ႔ရွိေၾကာင္း ရားဝင္ထုတ္ျပန္ေၾကျငားျခင္းမျပဳမီအနီးဝန္းက်င္ နယ္ေျမအာ စစ္တပ္မွ ဝန္းရံပိတ္ ဆို႔လိုက္ၿပီး ေက်း႐ြာသားမ်ားအား အဓမၼၿခိမ္းေျခာက္ ေမာင္းထုတ္ပစ္ခဲ့သည္။
ယခုေတြ႔ရွိရသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားသည္ ဇိုရမ္ေဗာ့ဒါးဆို (Goran Bjorkdahl,)သည့္ ဆီြဒင္အမ်ဳိးသား၏ တကိုယ္ေတာ္ ေလ့လာစုံစမ္းမႈမ်ားအရ ေပၚလာရျခင္းျဖစ္သည္။ ဇိုရမ္သည္ အဆိုပါေဒသတြင္ အမႈထမ္းခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္ တဦး၏ သားျဖစ္ၿပီး ၎ဖခင္၏ျပန္လည္ေျပာျပခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ဤေလယာဥ္ပ်က္က်မႈကို စုံစမ္း ေဖာ္ထုတ္ရန္ စိတ္ အားထက္သန္ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ၎က “က်ေနာ့္အေဖဟာ ဇမ္ဘီယာမွာ ၁၉၇၀ ေလာက္မွာ တာဝန္က်ခဲ့တယ္။ ေလယဥ္ ပ်က္က်တဲ့ ေနရာကိုလည္း ေရာက္ခဲ့တယ္။ ေဒသခံေတြနဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီအျဖစ္ပ်က္ကို စုံစမ္းၾကည့္ခဲ့တယ္။ ႐ြာ သားတဦးက ေလယာဥ္အပိုင္းအစတခုကိုေပးၿပီး သူတို႔ မ်က္ျမင္ေတြ႔ ရွိခ်က္ေတြကို ေျပာျပခဲ့တယ္။ အဲဒီ့အခ်ိန္ကစၿပီး က်ေနာ္ ဒီကိစၥရဲ႕ အျဖစ္မွန္ကို သိခ်င္လာတယ္။ တကိုယ္ေတာ္ စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္ဖို႔ ဆုံးျဖတ္ခဲ့တယ္။”
မစၥတာဇိုရမ္ေဗာ့ဒါးသည္ ေက်း႐ြာသားမ်ား၏ ထြက္ဆိုခ်က္မ်ားအျပင္ ေလယဥ္ပ်က္က်ခဲ့သည့္ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ ဘာ ၁၇ ရက္ မတိုင္မီရက္မ်ားအတြင္းက ၿဗိတိသွ်ေၾကးနန္းဆက္သြယ္မွတ္တမ္းမ်ားကိုလည္း ဖတ္႐ႈေလ့လာခဲ့သည္။ ထုိေၾကးနန္းမ်ားအရ ၿဗိတိသွ်ႏွင့္ အေမရိကန္တို႔သည္ ကတန္ဂါ (Katanga) အေရးအခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ ဆုံးျဖတ္ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကို အလြန္ေဒါသ ထြက္ခဲ့ေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ စိန္၊ ေၾကးနီ၊ ယူေရနီ ယံႏွင့္ သယံဖာတေပါႂကြယ္ဝသည့္ ကတန္ဂါသည္ ကြန္ဂို (Congo) ႏုိင္ငံမွ ခြဲထြက္ရန္ လက္နက္ကိုင္ပုန္ကန္ေနသည္။
ထို ကတန္ဂါ ခြဲထြက္ေရးစစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်၊ အေမရိကန္ႏွင့္ ဘယ္လ္ဂ်ီယံႏိုင္ငံ တုိ႔မွ ေၾကးစားစစ္တပ္မ်ားျဖင့္ အလုံးအ ရင္း အားေပးေထာက္ခံခဲ့ၾကသည္။ ကုလသမဂၢဆုံးျဖတ္ခ်က္အမွတ္ (၁၆၁) အရ ထုိေၾကစားတပ္မ်ား ကတန္ဂါမွ ထြက္ ခြာသြားရန္ႏွင့္ ထြက္ခြာျခင္းမျပဳပါက ကုလသမဂၢၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္မ်ာမွ တိုက္ခိုက္ရန္ဆုံးျဖတ္ခဲ့သည္။ ထိုဆုံးျဖတ္ခ်က္ အား အေကာင္အထည္ေဖာ္၍ ေၾကးစားတပ္မ်ားအား တိုက္ခိုက္ရန္ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္က ဆုံးျဖတ္အ မိန္႔ေပးခဲ့သည္။ တည္ၾကည္၍ ကိုယ္ပိုင္အျမင္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာေဆာင္႐ြက္တတ္သည့္ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံသား အတြင္းေရးမွဴး ခ်ဳပ္သည္ ကုလသမဂၢဆုံးျဖတ္ခ်က္ျဖစ္ေသာ ကိုလိုနီနယ္ေျမမ်ား လြတ္ေျမာက္ေရးကို စိတ္အားထက္သန္ ေဆာင္႐ြက္ တတ္ေလ့႐ွိသည္။ ထိုသို႔ ၎၏ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားအေပၚ ကုလသမဂၢလုံၿခဳံေရးေကာင္စီဝင္ အင္အားႀကီးႏုိင္ငံမ်ား၏ မ်က္မုန္းက်ဳိးျခင္း ခံခဲ့ရသည္။ ၎မွာ ေသဆုံးစဥ္ကာလ၌ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရာထူး ဒုတိယသက္တမ္းအတြက္ ေ႐ြး ခ်ယ္တင္ေျမာက္ခံရဖို႔ ေသခ်ာသေလာက္အေျခအေနတြင္ ရွိေနသည္။
သုေတသီ ဇိုရမ္ေဗာ့ဒါးက ၎စုံစမ္းေဖာ္ထုတ္ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ာကို နိဂုံးေကာက္ခ်က္ျပဳရာတြင္ “ဒက္ဟမၼား႐ွဴိးရဲ႕ ေလယဥ္ ကို အမည္မသိ ဒုတိယေလယာဥ္က ပစ္ခ်ခဲ့တာ အခိုင္အမာျဖစ္တယ္။ ၿဗိတိသွ် ႐ိုဒီ႐ွားကိုလိုနီ အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ လုံၿခဳံေရးတပ္ေတြက ႐ွာဖြာကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြကို ေႏွာက္ေႏွးေအာင္လုပ္ခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ အနီးဝန္းက်င္ နယ္ေျမေတြကို ပိတ္ဆို႔ရွင္းလင္းတယ္။ ေတြ႔ရွိၿပီးအခ်ိန္ အေတာ္ႀကီးၾကာမွ တရားဝင္ ေၾကျငာခဲ့တယ္။ ေလယဥ္ပ်က္မွာ ပ်က္က် မႈမွာ အသက္႐ွင္က်န္ခဲ့တဲ့ တဦးတည္းေသာ ပုဂၢိဳလ္ကိုလည္း ေဆးဝါးကုသတာ အေသအခ်ာမလုပ္ဘဲ ရတဲ့ ဒဏ္ရာေတြနဲ႔ ေသသြားေအာင္ တမင္ပစ္ထားခဲ့တယ္။” ၎၏ ေနာက္ဆုံးအခ်ိန္ ကာလအတြင္း ဒက္ဟမၼား႐ွဴိးက ၿဗိတိသွ် သံအရာရွိတဦးသည္ ခြဲထြက္ေရး ကတန္ဂါ သူပုန္မ်ားအား လွ်ဳိ႕ဝွက္ေထာက္ခံေနၿပီး ကုလသမဂၢႀကီး ၾကပ္မႈျဖင့္ ေဆြးေႏြးအေျဖရွာသည့္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားကို ဟန္႔တားေႏွာက္ယွက္ေနသည္ဟု သံသယျဖစ္ခဲ့သည္။
ကတန္ဂါ သူပုန္မ်ားအား တိုက္ခိုက္ရန္ ဆုံးျဖတ္အမိန္႔မေပးမီ အတြြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္အား ထိုသို႔ ဆုံးျဖတ္ပါက အေမရိ ကန္ႏွင့္ ၿဗိတိသွ် အဂၤလိပ္တုိ႔က အလြန္အမ်က္ထြက္စိတ္ဆိုးၾကလို႔မည္ဟု ၎၏ အႀကံေပးမ်ားက အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ အား သတိေပးခဲ့သည္။ ထိုၾကားမွ တုိက္ခုိက္ရန္ အမိန္႔ကိုေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ပ်က္က်သည့္ ေလယာဥ္ခရီးစဥ္မွာ တိၿဗိသွ် တို႔၏ အစီအမံျဖင့္ ႏုိဒါၿမိ႕တြင္ ကတန္ဂါ သူပုန္မ်ားႏွင့္ေတြ႔ဆုံရန္ သြားေရာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ယခုေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားသည္ ထိုစဥ္က မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ သက္ေသမ်ားျဖစ္သည့္ ယခုအခါ အသက္ (၇၀)မွ (၈၀) အၾကား ရွိ ေက်းရြာသားမ်ား၏ ထြက္ဆိုခ်က္မ်ားကိုအေျခခံသည္။ ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ားအား ယခင္က မည္သူတဦးတေယာက္က စုံ စမ္းေမးျမန္းခဲ့ျခင္း မရွိေပ။ အသက္ (၈၄) ႏွစ္ရွိ မ်က္ျမင္သက္ေသတဦးျဖစ္သည့္ မစၥတာဒါတန္ဘီဝီ (Dickson Mbewe) သည္ အခင္းျဖစ္ပြားစဥ္ညက ၎၏ အိမ္ေ်ရွ႕တြင္ မိတ္ေဆြမ်ားထုိင္၍ စကားေျပာေနခဲ့သည္။ ထိုစဥ္ “ေလယာဥ္ပ်ံတဦး က ေလယဥ္ကြင္းေပၚမွာ ဝဲေနတာေတြ႔လိုက္တယ္။ ပထမေတာ့ အေလးမထားမိဘူး။ ႏွစ္ႀကိမ္၊ သုံးႀကိမ္ေလာက္ရွိေတာ့ သတိထားမိိတယ္။ ေလယဥ္ပ်ံပ်ံကြင္းက ဆင္းသက္ခြင့္မေပးလို႔ ဝဲေနတာလို႔ထင္တယ္။ သိပ္မၾကာဘူး ေနာက္ထပ္ ေလ ယဥ္ပ်ံတစင္းေပၚလာတယ္။ အဲဒီတစင္းက ေသးတယ္။ ပိုၿပီးေတာ့လည္းျမန္တယ္။ ေရွ႕ကေလယာဥ္ပ်ံႀကီးေနာက္ ကုိ ေမာင္းလိုက္သြားတယ္။ အနီးကပ္ေရာက္ေတာ့မွ မီး႐ွဴးမီးပန္းေတြ လြတ္လိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ တျခားတဖက္ ကို ေမာင္းထြက္သြားတယ္။ ေရွ႕ကေလယဥ္ပ်ံႀကီးကေတာ့ ပ်က္က်သြားတယ္။” ဟု ျပန္ေျပာင္းေျပာဆုိခဲ့သည္။ မစၥတာ ဘီဝီမွာ မီးေသြးဖုတ္သမားတဦးျဖစ္ၿပီး ေနာက္မနက္ ငါးနာရီခန္႔တြင္ ေလယဥ္ပ်က္က်ရာအနီးရွိ ၎၏ မီးေသြးဖိုသုိ႔ သြားရာ စစ္ သားမ်ား ေရာက္ရွိေနၿပီး အားလုံးကို ၿခိမ္းေျခာက္ ေမာင္းထုတ္ခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ ႐ိုဒီ႐ွားး အာဏာပိုင္ မ်ားက ေလယဥ္ပ်က္ကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိေၾကာင္း ေန႔လည္သုံးနာတြင္မွ တရားဝင္ေၾကျငာခဲ့သည္။
၎က ဆက္လက္ေျပာၾကားရာတြင္ “လူျဖဴစစ္သားတစုက လူေသအေလာင္းတခု ကို ေရွ႕ႏွစ္ေယာက္ ေနာက္ႏွစ္ေယာက္ သယ္သြားတယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီေနရာကို ဘယ္သူ႔မွ ေနခြင့္မေပးေတာ့ဘူး။” တခ်ဳိ႕ေျပာတာကေတာ့ ေလ ယာဥ္ပ်က္က တေယာက္ေတာ့ အသက္ရွင္ေနေသးတာ ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ ဘီဝီသည္ ထိုအေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္၍ မည္ သူ႔ကိုမွ် ျပန္လည္ေျပာျပျခင္း မရွိခဲ့ေပ။ “ၾကည့္ရတာ အေျခအေနေတြ က ေအးေအးေဆးေဆး ပုံမွန္မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီ့ အနီးဝန္း က်င္မွာရွိတဲ့ က်ဳပ္တို႔အားလုံး ၿခိမ္းေျခာက္ ေမာင္းထုတ္ ခံခဲ့ရတယ္။ ေၾကာက္တာနဲ႔ ရဲစခန္းလည္း သြားသတင္းမပို႔ရဲဘူး၊ သြားရင္ေတာ့ အေသအျခာ အဖမ္းခံရမွာပဲ။”
မ်က္ျမင္သက္ေသ ေနာက္တဦးမွာအသက္(၇၅)ႏွစ္ရွိ မစၥတာခ်ီပိုရာ (Custon Chipoya) ျဖစ္သည္။ ၎မွာလည္း မီးေသြး ဖုတ္သမား တဦးပင္ျဖစ္သည္။ ၎ကလဲ ပထမေလယဥ္ႀကီးကို ဒုတိယေလယဥ္ပ်ံက ပစ္ခ်ခဲ့ေၾကာင္း သက္ေသခံ ေျပာၾကားခဲ့သည္။ “ဂ်ဳိးဂ်ဳိး ဂ်ိမ္းဂ်ဳိမ္းအသံနဲ႔ ေလယာဥ္ပ်ံတစီးကို ေတြ႔လိုက္တယ္။ ေလယာဥ္ထဲက မီးေရာင္ေတြကို ေတာင္ရွင္းရွင္းႀကီးေတြ႔ေနရေတာ့ ဆင္းဖုိ႔လုပ္ေနတာလို႔ က်ေနာ္ကထင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေလယာဥ္ပ်ံက ေနာက္တ ေခါက္ထပ္ၿပီးေတာ့ ဝဲလာျပန္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔အားလုံးက အေလးထား ၾကည့္လိုက္ မိတယ္။ တတိယေခါက္ဝဲလာၿပီး ေလဆိပ္ဆီကို ဦးတည္ပ်ံေနတဲ့အခ်ိန္ ေလယာဥ္ပ်ံေလးတစီး ႐ုတ္တရက္ ေပၚလာၿပီး ေလယဥ္ႀကီးေနာက္ကို လိုက္ သြားတယ္။ အဲဒီေလယာဥ္ပ်ံက ဂ်က္ေလယာဥ္ျဖစ္ဖို႔မ်ားတယ္။ ေလယာဥ္ႀကီးေနာက္ကို ေရာက္တာနဲ႔ မီး႐ွဴးမီးပန္းလို ဟာေတြ ပစ္ၿပီး ဆန္႔က်င္ဘက္ အရပ္ကို ေမာင္းသြားတယ္။” “အဲဒီေနာက္ ေရွ႕ကေလယာဥ္ပ်ံႀကီး မီးစေလာင္တယ္။ ေနာက္ေတာ့ ေပါက္ကြဲသြားတယ္။ အစအနေတြက က်ေနာ္တို႔ဘက္ကိုေတာင္ လြင့္လာၿပီး သစ္ပင္က သစ္ကိုင္းေတြ ေတာင္ ျပတ္က်ကုန္တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔လည္း စစ္ျဖစ္ေနတာလို႔ ထင္ၿပီး ထြက္ေျပးခဲ့ၾကတယ္။” မနက္ ၆ နာရီတြင္ ထိုေန ရာသုိ႔ ေရာက္စဥ္၌ ရဲႏွင့္ စစ္တပ္မွ ထိုေနရာအား ဝိုင္းဝန္းပိတ္ဆို႔ေနသည္ကို ေတြ႔ခဲ့ရေၾကာင္းလည္း ေျပာဆိုခဲ့သည္။
ထိုစဥ္က ေျမာက္႐ိုဒီ႐ွားကိုလိုနီအစိုးရမွ အျဖစ္အပ်က္ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးေကာ္မရွင္တခုကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုေကာ္မရွင္သည္ အထက္ပါမ်က္ျမင္သက္ေသမ်ားအား ေမးျမန္းစုံစမ္းျခင္း မျပဳလုပ္ခဲ့သကဲ့သုိ႔ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအား စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္သို႔ သတင္းပို႔ၾကရန္ အမ်ားျပည္သူတို႔အား ေၾကျငာဖိတ္ေခၚျခင္းလည္း မျပဳလုပ္ခဲ့ေပ။ ထို႔အျပင္ အမ်ားျပည္သူတို႔အၾကား ေလယာဥ္ပ်က္က်မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေျပာဆိုမႈမ်ားအား သြယ္ဝိုက္ေသာနည္းမ်ားျဖင့္ ပိတ္ပင္ ခဲ့သည္။ အျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ မ်က္ျမင္သက္ေသတခ်ဳိ႕ပင္ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခံခဲ့ရေၾကာင္း မ်က္ျမင္သက္ ေသတဦးျဖစ္သည့္ အသက္ (၇၅) ႏွစ္ရွိ ဂြ်န္ဂြန္ဂို (John Ngongo)က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ အဆိုပါ ဒီစီ-၆ ေလယာဥ္၌ စီးနင္းလိုက္ပါလာေသာ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဒက္ဟမၼာ႐ွဳဴိးအပါအဝင္ ၁၅ ဦးရွိသည့္အနက္ တဦးသာ အသက္ရွင္ က်န္ ခဲ့သည္။ ၎မွာ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ လုံၿခဳံေရးဝန္ထမ္း အေမရိကန္တပ္ၾကပ္ႀကီး ဟာ႐ိုးဂ်ဴလီယံ (Harold Julian) ျဖစ္သည္။ တရားဝင္ မွတ္တမ္းမ်ားအရ ၎မွာလည္း ရရွိသည့္ ဒဏ္ရာမ်ားျဖင့္ ေသဆုံးသြားခဲ့ရသည္။ သို႔ေသာ္ ၎အား ကုသခဲ့ရသည့္ ေဒါက္တာမာ့ခ္ေလာ္ရင္သယ္ (Mark Lowenthal) ကမူ ၎ရရွိသည့္ ဒဏ္ရာမ်ားမွာ ကယ္တင္ကုသ ႏိုင္သည့္ အေျခအေနျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ ေဒါက္တာမာ့ခ္က “ဒီေလာက္ ရွည္လ်ားလွတဲ့ ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕ ဆရာဝန္ သက္တမ္းမွာ စံတင္ေလာက္တဲ့ အံ့မခန္း ကုသမႈဆိုင္ရာ ခြ်တ္ေခ်ာ္ပ်က္ကြက္မႈ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုမွ မေမ့ႏုိင္ပါဘူး။ အေမရိကန္ေတြ သူတို႔ႏုိင္ငံသားတေယာက္ ဒဏ္ရာရေနတာကို ဘာေၾကာင့္ ကယ္ဆယ္ေရး အစီအမံေတြ မလုပ္သလဲ။ ေက်ာက္ကပ္ယိုယြင္းပ်က္စီးၿပီး ေသမလို ျဖစ္ေနတဲ့ သူ႔ႏိုင္ငံသား တေယာက္အတြက္ ကယ္ဆင္ေရးေလယာဥ္ လႊတ္မ ေပးခဲ့တာလဲဆိုတာ အဲဒီ့အခ်ိန္ကေတာ့ က်ေနာ္ မစဥ္းစားမိခဲ့ပါဘူး။” ဟု သုေတသီ ေဗာ့ဒါးထံ အီးေမးလ္ျဖင့္ အေၾကာင္း ၾကားခဲ့သည္။ ဆက္လက္ၿပီး ၎၏ အီးေမးလ္တြင္ “က်ေနာ္ကေတာ့ ေနာက္ငါးရက္အၾကာမွာ ႏိုဒါးၿမိဳ႕က ထြက္ခဲ့ရတယ္။ တပ္ၾကပ္ႀကီး ဟာ႐ိုးဂ်ဴလီယံက မေသခင္မွာ ေဝဟင္မွာ လွ်ပ္ပ်က္သလို မီးပန္းေတြကို ေတြ႔လိုက္ရၿပီး ေပါက္ကြဲသံ တခုကိုပါ ၾကားလိုက္ရေၾကာင္း ရဲေတြဆီမွာ ထြက္ဆိုသြားတယ္။” ဟု ေဒါက္တာမာ့ခ္က ဆိုသည္။ သုေတသီေဗာ့ဒါးက ၎၏ သုေတသနစာတမ္းတြင္ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ စီးနင္းလာသည့္ ေလယာဥ္သည္ အဘယ့္ေၾကာင့္ ဆင္းသက္ခြင့္ မရဘဲ ႏိုဒါးေလဆိပ္တြင္ အႀကိမ္ႀကိမ္ပ်ံဝဲေနရသနည္း။ ေလာေလာလတ္လတ္ အသစ္တပ္ဆင္ထားသည့္ ေလေၾကာင္း ထိန္း ေမွ်ာ္စင္၏ အသံဖမ္း တိတ္ေခြမွတ္တမ္း၌ အဘယ္ေၾကာင့္ ေလယဥ္ပ်က္က်မႈ အျဖစ္အပ်က္ကို မွတ္တမ္းမတင္ ခဲ့သနည္း။ အျဖစ္အပ်က္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ အဘယ္ေၾကာင့္ ေနာက္ ၃၃ နာရီၾကာမွ တမ္းတမ္းတင္ခဲ့သနည္းဆိုသည့္ အ ခ်က္မ်ားကို ေမးခြန္းထုတ္ထားသည္။
ထိုမွတ္တမ္းအရ ထိုစဥ္က ႐ိုဒီရွားႏွင့္ ညာဆာလန္းဆိုင္ရာ ၿဗိတိသွ် မဟာမင္းႀကီး ကုဘာ့သ္အယ္ပုိ႔တ္္ (Cuthbert Alport) သည္ အခင္းမျဖစ္ပြားမီညေန၌ ေလဆိပ္သို႔ေရာက္လာၿပီး “အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဒက္ဟမၼား႐ွဴိးဟာ (ႏိုဒါးေလ ဆိပ္တြင္ ဆင္းသက္မည့္) စိတ္ကူးေျပာင္းသြားၿပီး တျခားတေနရာသုိ႔ သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း” ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေလဆိပ္မန္ေနဂ်ာက တစုံတရာႏႈိးေဆာ္ျခင္း မျပဳခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ ဝန္ထမ္းမ်ား ျပင္ဆင္မႈမလုပ္ဘဲ အိပ္ရာ ဝင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း မွတ္တမ္းတင္ေရးထားသည္။ ၿဗိတိသွ်တို႔၏ မသကၤာဘြယ္ ႀကံစည္ေဆာင္႐ြက္မႈမ်ားသည္ အခင္းမ ျဖစ္ပြားမီ ရက္မ်ားစြာကပင္ ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေတြ႔႐ွိရသည္။
တရားဝင္အားျဖင့္ၿဗိတိသွ်တို႔သည္ ကတန္ဂါအေရးအခင္းတြင္ ကုလသမဂၢ၏ၾကားဝင္ေဆာင္႐ြက္မႈကို ေထာက္ခံခဲ့ေသာ္ လည္း ေနာက္ကြယ္၌မူ ခြဲထြက္ေရးသူပုန္မ်ားကို အားေပးေထာက္ခံေနသည္။ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားကို ေႏွာက္ယွက္ေန သည္ဟု အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ႏွင့္ ၎၏လက္ေထာက္မ်ားက ယုံၾကည္ၾကသည္။ အေၾကာင္းမွာ ကတန္ဂါရွိ သတၳဳတြင္း မ်ားမွ ၿဗိတိသွ်တုိ႔၏အက်ဳိးစီးပြားမ်ားႏွင့္ လူျဖဴကိုလိုနီမ်ားအား ေထာက္ခံ၍ ျဖစ္သည္။စက္တင္ဘာ(၁၃))ရက္ေန႔ မနက္ပိုင္းတြင္ ကတန္ဂါ ခြဲထြက္ေရး သူပုန္ေခါင္းေဆာင္ မြန္ဆီ ႐ႊန္ေဘ (Moise Tshombe) က ကုလသမဂၢ၏ ၾကား ဝင္ေဆာင္႐ြက္မႈကို လက္ခံလိုက္နာရန္ အရိပ္အႁမြက္ျပခဲ့ေသာ္လည္း ကတန္ဂါဆိုင္ရာ ၿဗိတိသွ်ေကာင္စစ္ဝန္ ဒင္ဇယ္ ဒြန္းနစ္(Denzil Dunnett)ႏွင့္ေတြ႔ဆုံၿပီးေနာက္ ညေနပိုင္းတြင္ စိတ္ကူးေျပာင္း၍ျငင္းဆန္သြားခဲ့သည္။
ဆိုဗီယက္၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ ကြန္ဂိုႏွင့္ ကတန္ဂါကိုလိုနီပိုင္ရွင္ေဟာင္း ဘယ္လ္ဂ်ီယံတို႔၏ ဖယ္ၾကဥ္မႈကို ခံေနရေသာ မစၥတာ ဒက္ဟမၼာ႐ွဴိးသည္ ကတန္ဂါသူပုန္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔တြင္ ပါဝင္ေနေသာ ျပည္ပ ေၾကးစားစစ္သားမ်ားအား တုိက္ခိုက္ရန္ ေမာ္ေသာ္စစ္ဆင္ေရး (Operation Morthor) အားဆင္ႏႊဲရန္ ၎၏ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ ၿဗိတိသွ်ႏွင့္အေမရိကန္တို႔ အားေဒါသအမ်က္ ထြက္ေစခဲ့သည္။ ထုိစဥ္က အေမရိကန္သမၼတကေနဒီသည္ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္၏ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို အႀကီးအက်ယ္ဝမ္းနည္းေၾကာင္း မိမိလည္း ထုိ႔အတူျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဒင္းရပ္စ္ (Dean Rusk) က ဟမၼား႐ွဴိး၏ လက္ေထာက္တဦးအား ေျပာၾကားခဲ့သည္။
မည္သူက လုပ္ႀကံသည္ကို အတိအက် မသိႏုိင္ေသာ္လည္း ခိုင္လုံေသာ အခ်က္မ်ားအရ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္မွာ လုပ္ႀကံ ခံရျခင္း အေသအျခာပင္ျဖစ္သည္။ ထိုေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ လုပ္ႀကံမႈ ေနာက္ကြယ္၌ အေနာက္တုိင္း အင္အားႀကီး ႏုိင္ ငံမ်ား ပါဝင္ပါတ္သက္ေနေၾကာင္း သုေတသီေဗာဒါးက နိဂုံးေကာက္ခ်က္ခ်ထားသည္။
ကြန္ဂိုႏိုင္ငံ၏ ေပါႂကြယ္ဝသည့္ သယံဇာတမ်ားႏွင့္ ၎အေပၚမွ အေနာက္ႏုိင္ငံမ်ား၏ ႀကီးမားသည့္ အက်ဳိးစီးပြားမ်ားမွာ အာဖရိကန္လူမည္း လြတ္ေျမာက္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားေၾကာင့္ အႀကီးအက်ယ္ ၿခိမ္းေခ်ာက္ခံေနရသည္။ လက္လြတ္ဆုံး႐ွဴံး မည့္ အေျခအေနႏွင့္ ရင္ဆုိင္ေနရသည္။ သို႔ေသာ္ လူျဖဴမ်ားက ထိုအက်ဳိးစီးပြားကို အငန္းမရ ဖက္တြယ္ရန္ အားထုတ္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားက ဤလုပ္ႀကံသတ္ျဖတ္မႈ၏ အေျခခံအေၾကာင္းတရားပင္ ျဖစ္သည္။
မစၥတာဒက္ဟမၼာ႐ွဴိးမွာ ကုလသမဂၢ၏ ပဋိညဥ္စာတမ္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာတရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ယုံၾကည္၍ အခိုင္အမာ ရပ္ခံသူတဦးျဖစ္သည္။ ၎၏ ေၾကးနန္းႏွင့္ ပုဂၢဳိလ္ေရးေပးစာမ်ားအရ မစၥတာဟမၼာ႐ွဴိးသည္ အင္အားႀကီးႏုိင္ငံမ်ား၏ ညစ္က်ယ္ေကာက္က်စ္သည့္ စ႐ိုက္မ်ားကို စက္ဆုတ္စိတ္ပ်က္မိေၾကာင္း ေရးသားထားသည္ကိုေတြ႔ရသည္။ ဤသု ေတသနစာတမ္းအရ ေဖာ္ထုတ္ေတြ႔႐ွိရသည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၿဗိတိသွ်ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနမွ သမိုင္း ေရးရာ အရာရွိတဦးကမူ ဤစာတမ္းပါ စုံစမ္းေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားကို တစုံတရာ ေဝဘန္ခ်က္ေပးရန္ ျငင္းဆန္ခဲ့သည္။
(အင္အားႀကီးႏုိင္ငံမ်ား၏ ညစ္က်ယ္က်ယ္စ႐ိုက္ႏွင့္ ကိုယ္က်ဳိးစီးပြား ကာကြယ္ရန္ ဘာမဆိုလုပ္တတ္သည့္ အမူအ က်င့္ကို သတိျပဳႏုိင္ရန္အတြက္ အဂၤလန္ဂါးဒီယန္းသတင္းစာ (August 19, 2011 ) ၌ ပါရွိေသာ Julian Borger ႏွင့္ Georgina Smith တို႔၏ UNchief’s plane ‘was shot down’ ကိုေဆာင္းပါးကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ဘာသာျပန္သည္။)
Myanmar Express
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
1 comments:
As same as Ga-Lone-U-Saw was under controlled by British Government assassinated General U Aung San. During that time in 1947 Myanmar was still Colony did not have a chance to investigate to charge British Government. Myanmar people knew that was dirty tricked and influanced by British but did not know exactly which British Official had a responsibility. British is the worst tricked on this planet. If some one know about assassination of General U Aung San influanced by British please post on Myanmar Express, we want to know that.
Post a Comment
https://www.facebook.com/MyanmarExpress တြင္ သတင္းမ်ား ဆက္လက္ဖတ္ရႈရန္