ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးလက္ေတြ ့ႏွင့္ အခ်ိဳးက်ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ေရးစံနစ္ (PR)

From : .. ေရႊျမင့္ေမာင္

 လာမည့္ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္လက္ရိွေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္ျဖစ္ေသာ ပထမရသူတစ္ဦးတည္းအႏိုင္ (Winner Take All/ First Past The Post - FPTP) အစားအခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစံနစ္(Proportional Representation system - PR) သို ့ ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးေတာ့မည္ဟုအမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ကဆံုးျဖတ္လိုက္ေလၿပီ။

ဤအခ်က္ႏွင့္ပါတ္သက္၍ ျပည္နယ္မ်ားအေျခစိုက္တိုင္းရင္းသားပါတီမ်ားက
စိုးရိမ္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနၾက သည္ဟုသိရသည္။ အထူးသျဖင့္ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ ့ခ်ဳပ္အျပင္ရခိုင္ - ရွမ္း-ႏွင့္ကရင္ပါတီမ်ားက
မီဒီယာတြင္အတိ အလင္းဆန္ ့ က်င္ေျပာဆိုထားသည္မ်ားကိုေတြ ့ရသည္။
၄င္းတို ့၏စိုးရိမ္မႈမ်ားအနက္တစ္ခ်ိဳ ့ေသာအခ်က္မ်ားသည္သဘာဝက်
၍တစ္ခ်ိဳ ့ေသာအခ်က္မ်ားသည္အစိုး ရိမ္လြန္ျခင္းသာျဖစ္သည္ဟုဆိုခ်င္ပါသည္။

က်င့္သံုးဆဲပထမရသူအႏိုင္စံနစ္သည္မိမိတို ့ပါတီမ်ားအသာစီးရ ထားၿပီးသား
မိမိတို ့ ၏ျပည္နယ္မ်ားတြင္မိမိိတို ့ ပင္ဆက္၍အာဏာရေရးကိုအာမခံႏိုင္သည္ - ထို ့ ေၾကာင့္ ျပည္နယ္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ထိုစံနစ္ကိုဆက္၍ က်င့္သံုးႏိုင္ရန္ဆႏၵျပင္းထန္ေနၾကသည္ဆိုလွ်င္ ထိုအခ်က္
ကိုညိႇႏိႉင္းယူ၍ရႏိုင္ေလာက္ပါသည္။

ယခုတစ္ႀကိမ္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္အသစ္က်င့္သံုးမည့္ PR စံနစ္ ကိုျပည္ ေထာင္စုအဆင့္ေရြး ေကာက္ပြဲမ်ား (ျပည္သူ ့လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္) တို ့အတြက္သာ အသံုး ျပဳၿပီးျပည္ နယ္ႏွင့္တိုင္းေဒသႀကီးမ်ားေရြးေကာက္ပြဲမ်ားကိုစံနစ္ေဟာင္း
ဆက္လက္က်င့္သံုးရန္ညႇိေပးျခင္းသည္
မည္သူ ့ကိုမွ်မထိခိုက္သျဖင့္ျဖစ္ႏိုင္စရာရိွသည္။

ႏိုင္ငံတကာအေတြ ့အၾကံဳမ်ားအရမဲအမ်ားဆံုးသူႏုိင္စံနစ္ / ႏိုင္သူအကုန္ ယူစံနစ္
၏ (First Past the Post – FPTP) မွသည္စံနစ္သစ္ျဖစ္ေသာအခ်ိဳး က် ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ေရး(PR) သို ့ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးရာတြင္ တစ္ႏိုင္ငံလံုးရိွအဆင့္အားလံုးတၿပိဳင္နက္စတင္က်င့္သံုး ၾကသည္မဟုတ္ဘဲေခ်ာေမြ ့မႈရိွေစရန္တဆင့္ခ်င္း အခ်ိန္ေပး၍ေျပာင္းလဲၾကယူသည္ကိုေတြ ့ရမည္။ အခ်ိဳ ့ေသာႏိုင္ငံမ်ားတြင္ PR ႏွင့္ FPTP စံနစ္ႏွစ္ခု စလံုးကိုဖြဲ ့စည္းပံုေျခခံဥပေဒထည္းတြင္ေရးဆြဲျပ ဌန္းကာအတူတြဲက်င့္သံုးၾကသည္ကိုလည္းေတြ ့ႏိုင္သည္။ ဤသည္ကို Mixed Member Proportional system ဟုေခၚၿပီး ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံသည္အေကာင္း
ဆံုးဥပမာျပဳ စရာႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ စင္စစ္ PR စံနစ္သို ့ေျပာင္းလဲရန္အဆိုတင္ေသာ National Democratic Forcesပါတီ ေခါင္းေဆာင္ဦးခင္ေမာင္ေဆြ၏အဆိုအရ
၄င္းတို ့ပါတီကဤစံနစ္ကိုျပည္နယ္မ်ား အတြက္မပါဘဲတိုင္းေဒသ ႀကီးမ်ားအတြက္သာရည္ရြယ္ရန္အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္သို ့တင္ျပခဲ့ျခင္းျဖစ္
သည္ဟုဆိုသည္။

သို ့ျဖစ္ေသာေၾကာင့္အဖြဲ ့ဝင္ ၄၂ ဦးပါအမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္၏ေကာ္မရွင္က
PR စံနစ္ကိုလက္ေတြ ့အေကာင္ အထည္ေဖၚရာတြင္ ပထမအဆင့္အေနျဖင့္ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ဆိုင္ရာေရြးေကာက္ပြဲမ်ား (ျပည္သူ ့လႊတ္ ေတာ္ႏွင့္အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္) တြင္သာက်င့္သံုးၿပီးျပည္ နယ္ႏွင့္တိုင္းေဒသႀကီးအစိုးရမ်ားေရြးေကာက္ပြဲမ်ား အတြက္မူစံနစ္ေဟာင္းအတိုင္းသြားကာေနာက္တစ္ႀကိမ္ (၂ဝ၂ဝ) ေရြးေကာက္ပြဲက်မွေျပာင္းလဲက်င့္သံုးရန္ အဆင္သင့္ျဖစ္မျဖစ္ကိုစဥ္းစားပါကပို၍ေခ်ာေမြ ့မည္ျဖစ္ေပသည္။
စင္စစ္ PR ကိုျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေလာကမွ မည္သူေတြက ကန္ ့ကြက္ေနသည္ကိုဆန္းစစ္လွ်င္မဲဆႏၵနယ္တစ္ခုကို ထာဝရအပိုင္လက္ဝါးႀကီးအုပ္ထားလိုေသာေဒသစြဲလူမ်ိဳးစြဲႏိုင္ငံေရး
ပါတီမ်ားသာျဖစ္ၾကသည္ကိုေတြ ့လိမ့္မည္။

အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစံနစ္သည္၄င္း၏အမည္ေၾကာင့္ပင္ျပည္သူကစိတ္ဝင္စား
လာႏိုင္ပါသည္။ လက္ရိွက်င့္သံုး ေနေသာစံနစ္သည္အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားမျပဳဘူးလား ဟူေသာေမးခြန္းအလိုလုိေပၚေပါက္လာေစသည္။ အေျဖမွာ လက္ရိွ FPTP စံနစ္က ဒီမုိကေရစီ၏အႏွစ္သာရျဖစ္ေသာကိုယ္စားျပဳျခင္းကို ျပည့္ျပည့္ဝဝမျဖစ္ေပၚေစဘဲ လူထု ေက်နပ္ေစရန္အတုအေယာင္ကိုယ္စားျပဳမႈ (an illusion of representation) ကိုသာဖန္ဆင္းျပသည္။
တကယ့္လက္ေတြ ့တြင္မဲဆႏၵနယ္ (Constituency or electoral district) တိုင္းတြင္ယွဥ္ၿပိဳင္သူသံုးဦးႏွင့္အ ထက္ရိွၾကသည္။ တခ်ိဳ ့ေနရာမ်ားတြင္ဆယ္ဂဏန္းအထက္ရိွသည္။ ၄င္းတို ့အားလံုးအနက္မဲအမ်ားဆံုးရသူ တစ္ဦးတည္းကိုသာေရြး ခ်ယ္သျဖင့္ထိုသူသည္ထိုမဲဆႏၵနယ္တြင္ျပည္သူေပးမဲစုစုေပါင္း၏အနည္းစုျဖင့္ပင္ အမတ္ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ အကယ္၍သူသည္လူႀကိဳက္မ်ား၍အမ်ားစုမဲ (၅၁% +) ျဖင့္ ပင္ႏိုင္ေစကာမူတစ္ဦး တည္းကိုေရြးေသာစံနစ္အရ သူ ့ ကိုမဲမထည့္ေသာက်န္ ၄၉ % ေသာမဲမ်ားအားလံုး အလဟႆျဖစ္ (wasted) ကုန္ေတာ့ သည္။ တႏိုင္ငံလံုးအတိုင္းအတာျဖင့္စုေပါင္းလိုက္ေသာအခါေရြးေကာက္ ပြဲတိုင္းတြင္ဤကဲ့သို ့ အလဟႆျဖစ္ကုန္ေသာမဲအေရအတြက္သည္သန္းေပါင္းမ်ားစြာျဖစ္လာေတာ့သည္။
ဤအျဖစ္ေၾကာင့္FPTP စံနစ္က်င့္သံုးေသာအဓိကရအေနာက္ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ ႀကီးမ်ားတြင္ျပည္သူမ်ားသည္ ေရြးေကာက္ပြဲ မ်ားကိုစိတ္မဝင္စားေတာ့ဘဲမဲေပးသူရာခိုင္ႏံႉးေလွ်ာ့က် (low voter turnout) လာေလသည္။
တဘက္တြင္မဲအမ်ားဆံုးရသူတစ္ဦးတည္းကိုသာေရြးခ်ယ္သျဖင့္က်န္မဲအသီးသီးရသူေတြနစ္နာသလိုအျခား တစ္ဘက္တြင္မူပါတီႀကီးမ်ားကိုသာအသာစီးရေစသည့္သဘာဝေၾကာင့္ပါတီႀကီးမ်ားလက္ဝါးႀကီးအုပ္ႏိုင္ငံေရး (အထူးသျဖင့္ႏွစ္ပါတီစံနစ္) ကိုဖန္တီးသည္။ ပါတီႀကီးႏွစ္ခုစလံုးကိုမႀကိဳက္ၾက၍ပါတီငယ္မ်ားတြင္ခက္ခဲစြာ ရပ္တည္သူမ်ားရိွေသာ္လည္းျပည္သူမ်ားကမူပါတီႏိုင္ငံေရးေလာကတစ္ခုလံုးကိုေရွာင္ကြင္း (bypass) ကာ NGO ႏိုင္ငံေရးေလာကသို ့ေျခဦးလွည့္ေလေတာ့သည္။ ထို ့ေၾကာင့္ NGO ႏိုင္ငံေရးႏွင့္တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူႏိုင္ငံ ေရး (activist politics) မ်ားေမြးဖြားလာျခင္း၊ အားေကာင္းလာရျခင္းအေၾကာင္းရင္းမ်ားအနက္တစ္ခုသည္ ပါတီ ႏိုင္ငံေရး၊ေရြးေကာက္ပြဲႏိုင္ငံေရးကလူထု၏ဘဝလိုအပ္ခ်က္မ်ားကိုဖူလံုေအာင္မျဖည့္ဆီးႏိုင္တာလည္းပါသည္။
ထို ့ေၾကာင့္ေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္မ်ား (electoral systems) ကပါတီမ်ားဖြဲ ့စည္းထားပံုႏွင့္ဦးစားေပးမႈမ်ား (party structures and political priorities) ကိုျပဌန္းေပးေနသည္။ လက္ရိွပထမရသူတစ္ဦးတည္းအႏိုင္ စံနစ္သည္ ကိုယ္စားျပဳျခင္းအႏွစ္သာရထက္ေလာင္းကစားပြဲ (ျမင္းပြဲ) အႏွစ္သာရကိုအေျခခံ ထားသည္ကိုရွင္းရွင္းႀကီး ျမင္ႏိုင္သည္။ ထိုစံနစ္မွစားအခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစံနစ္သို ့ေျပာင္းလဲက်င့္သံုးျခင္းသည္ စင္စစ္ဒီမိုကေရစီေဖၚ ေဆာင္ေရးေနာက္တဆင့္သို ့တက္လွမ္းျခင္း (the next level of democratization) ပင္ ျဖစ္သည္။
ယခုတဖန္ PR စံနစ္သည္ခက္ခဲရႉပ္ေထြးကာက်င့္သံုးရခက္လိမ့္မည္ဟူေသာကန္ ့ကြက္ခ်က္မ်ားကိုဆက္လက္ ၍ေဆြးေႏြးလိုပါသည္။ မည္မွ်လြယ္ကူေသာနည္းစံနစ္တစ္ခုမဆိုလံုးဝအေတြ ့အၾကံဳမရိွေသးလွ်င္ပထမအႀကိမ္ ၌ခက္ခဲႏိုင္ပါသည္။ သို ့ေသာ္ PR ကိုအိမ္နီးနားခ်င္းကေမၻာဒီးယား - ထိုင္း -ႏွင့္အင္ဒိုနီးရွားတို ့မွျပည္သူမ်ား သည္ပင္ေအာင္ျမင္စြာအသံုးခ်ႏိုင္ၾကလွ်င္ျမန္မာျပည္သူမ်ားကဘာေၾကာင့္အသံုးမျပဳႏိုင္ရမည္နည္း။ ထိုတိုင္း ျပည္မ်ား၏ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမ်ားသည္လည္းျမန္မာထက္ေတာ့အမ်ားႀကီးပို၍မေကာင္းပါ။
လိုအပ္ ခ်က္မွာ ၂ဝ၁၅ ေအာက္တိုဘာလတြင္က်င္းပႏိုင္ေျခရိွသည့္အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မွီ အခ်ိန္ ဆယ့္ငါးလ အတြင္းေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္အေနျဖင့္ျပည္သူမ်ားႏွင့္ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကိုပညာေပးျခင္း (orientation) ပီပီျပင္ျပင္လုပ္ရလိမ့္မည္။ ကမၻာေပၚတြင္ PR စနစ္မ်ိဳးကြဲအမ်ဳိးမ်ိဳးရိွေနရာမည္သည့္စံနစ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ အသံုးျပဳႏိုင္မည္ကိုသုေတသနလုပ္ရမည္ျဖစ္သည္။ အဓိကအားျဖင့္ကမၻာတဝွမ္း PR စံနစ္ က်င့္သံုးေသာႏိုင္ငံေပါင္း၁၇ဝခန္ ့တြင္စံနစ္မူကြဲသံုးမ်ဳိးအနက္တစ္ခုခုကိုက်င့္သံုးေနသည္ျဖစ္ရာယင္းတို ့ကို အေသးစိတ္ ေလ့လာသင့္သည္။ အထူးသျဖင့္ျဖင့္ PR စံနစ္ေအာင္ျမင္စြာေနေသာဂ်ာမဏီ၊ ေတာင္အာဖရိက၊ နယ္သာလန္၊ ဘရာဇီး ထိုင္း၊ အင္ဒိုနီးရွားတို ့ကိုသြားေရာက္ေလ့လာသင့္သည္ထင္ပါသည္။

အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစံနစ္သည္ယင္း၏အမည္ပါအတိုင္းကိုယ္စားလွယ္ေရြးခ်ယ္ရာတြင္လူထုကေပးေသာမဲမ်ားကိုအျဖစ္ႏိုင္ဆံုးထင္ဟပ္ေစသည္ျဖစ္ရာဒီမိုကေရစီသေဘာတရားရႉေဒါင့္မွၾကည့္လွ်င္ႏိုင္သူအကုန္ယူစံနစ္ထက္ အႏွစ္သာရအရကိုကသာလြန္ေနသည္ (essentially superior)။ PR ကိုေဝဘန္သူမ်ားသည္ထိုအခ်က္ကို မသိ က်ိဳးက်င္ျပဳကာအေပၚယံအျမင္ခက္ခဲရႉပ္ေထြးမႈကိုသာဦးစားေပးတိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ဒီမိုကေရစီေဖၚေဆာင္ ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ (democratization process) တြင္အေရးႀကီးေသာေရွ ့သို ့ေျခတလွမ္းတိုးျခင္းကိုပညာတတ္ မ်ား အပါအဝင္ျမန္မာႏိုင္ငံေရးေလာကလက္ခံႀကိဳဆိုျခင္းမရိွသည့္အျပင္သံသယရိွေသာေလသံမ်ားပင္ထြက္ေပၚလာ သည္ကိုအ့့့ံၾသစြာေတြ ့ရသည္။
ေဝဘန္သံမ်ားကိုစီစစ္ပိုင္းျခားလုိက္ေသာအခါ - ယခုအတည္ျဖစ္သြားေသာ PR စံနစ္သည္ (၁) အာဏာရ စစ္တပ္ေနာက္ခံပါတီ (ျပည္ခိုင္ၿဖိဳး) ၏လက္ရာျဖစ္ေနသည္ - (၂) နဂိုရိွႏွင့္ၿပီးသားျပႆနာေပါင္းေသာင္း ေျခာက္ေထာင္အျပင္ေနာက္ထပ္္ျပႆနာအသစ္တစ္ခု - (၃) PR သည္ခက္ခဲရႉပ္ေထြးၿပီးက်င့္သံုးရန္မလြယ္ကူ ေသာစံနစ္ - (၄) PR ကႏိုင္ငံေရး အစြန္းေရာက္လူနည္းစုေတြအတြက္အခြင့္အေရးဖန္တီးေပးသလိုျဖစ္မည္ (ဟစ္တလာ) ဟူ၍အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္အေၾကာင္းျပခ်က္ေလးမ်ိဳးေတြ ့ရသည္။
အာဏာရပါတီကလုပ္တာဟူေသာ(တစ္)အခ်က္ကိုျငင္းရန္အေၾကာင္းမရိွေပ။ သို ့ေသာ္အာဏာရပါတီကလွမ္း ေသာေျခလွမ္းတိုင္းသည္လည္းႏိုင္ငံေရးအရေဖါက္ျပန္သည္ဟုတထစ္ခ်စြဲ၍ဆန္ ့က်င္ရန္မျဖစ္ႏိုင္ေပ။ ဒီမိုက ေရစီေဘာင္အတြင္းအမ်ားတကာ့အမ်ားစုႀကီးသာအမ်ားဆံုးအက်ိဳးရိွေစရမည့္မူ (The greatest good for the greatest number) ဟူေသာဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းတစ္ခါကသင္ၾကားဘူးသည္ႏိုင္ငံေရးစံအရခ်ဥ္းကပ္၍ အေသ အခ်ာေလ့လာဘို ့လိုသည္။ အာဏာရိွသူကလုပ္တာမွန္သမွ်ဆန္ ့က်င္ေၾကးဆိုလွ်င္ အစကတည္းက၂ဝဝ၈ ဖြဲ ့စည္းပံုကိုေကာ ၂ဝ၁ဝ ေရြးေကာက္ပြဲကိုပါသပိတ္ေမွာက္ဆန္ ့က်င္ခဲ့ၾကဘို ့ျဖစ္သည္။ ထို ့ေၾကာင့္ဤဆင္ ေျခ သည္ေရွ ့ေနာက္မညီညြတ္သည္သာမကအလြန္လည္းတိမ္သည္။
ဆက္လက္၍ျပႆနာေပါင္းေသာင္းေျခာက္ေထာင္အျပင္ေနာက္ထပ္ျပႆနာအသစ္တစ္ခုဟူေသာကန္ ့ကြက္ခ်က္ကို (ႏွစ္) ကိုစစ္ေဆးၾကည့္ပါမည္။ ေရြးေကာက္ပြဲႏိုင္ပါတီမ်ားကို၄င္းတို ့၏ႏိုင္မဲအေရတြက္ရာခိုင္ႏံႉးအလိုက္ သာအမတ္ေနရာအခ်ိဳးက်ခြဲေဝေပးမည့္စံနစ္ကိုျပႆနာတစ္ခုအျဖစ္ရႉျမင္ထားသူမည္သူမဆို - ႏိုင္ငံေရးသမား ျဖစ္ျဖစ္ - ႏိုင္ငံေရးေဝဘန္သူဘဲျဖစ္ျဖစ္ - ထိုသူသည္တရားမွ်တျခင္းဟူေသာဒီမိုကရက္တစ္ေလာကပါလတရား ခ်ိဳ ့တဲ့ေနသူျဖစ္သည္ (lacks sense of justice and equity)။ ထိုသူမ်ိဳးသည္ႏိုင္ငံေရး၌သာမကမည့္သည့္ အမ်ားျပည္သူ ့အေရး (any public realm) ကိစၥႏွင့္မွ်မသင့္ေလ်ာ္သူျဖစ္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲတရားမွ်တမႈကို ဖန္တီးမည့္ေသာ PR စံနစ္သည္ထိုပုဂၢိဳလ္မ်ားအတြက္ျပႆနာျဖစ္ေနႏိုင္သည္။ သူတို ့မွတပါးက်န္မဲဆႏၵရွင္ အမ်ားျပည္သူမ်ားအတြက္ေတာ့ျပႆနာမဟုတ္ႏိုင္။
ျမန္မာ့ႏိုင္ငံ၏လက္ရိွႏိုင္ငံေရးစီးပြားေရးလူမႈေရးျပႆနာေပါင္းစံုသည္ေခတ္အဆက္ဆက္၏အစုအပံုျဖစ္သည္။ ျပႆနာအမ်ားစုႀကီး၏အရင္းခံဇစ္ျမစ္သည္ႏွစ္ေပါင္းေျခာက္ဆယ္ (၁၉၆၂- ၂ဝ၁ဝ) သက္တမ္းရိွအာဏာရွင္ စံနစ္ႀကီးျဖစ္သည္။ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္တြင္ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစံနစ္သစ္စတင္သည္ဆိုရေသာ္လည္းအမည္မွ်သာရိွ ေသးသည္ - အႏွစ္သာရအားျဖင့္ဘာမွသိသိသာသာမေျပာင္းလဲေသးသည္မွာအားလံုးအျမင္-အားလံုးအသိပင္ ျဖစ္သည္။ ဤအာဏာရွင္စံနစ္ကအလြန္အရုပ္ဆိုးေသာတဖက္ေစာင္းနင္းမညီမွ်ျခင္းမ်ား (inequalities) ကို ေမြးဖြားေပးခဲ့ တာမွန္ေသာ္လည္းယင္း၏အက်င့္ဆိုးမ်ားသည္ကင္ဆာရာဂါသဖြယ္လူထုမ်ား-လူတန္းစားမ်ား-ႏွင့္လူမ်ိဳးစုမ်ား အၾကားအထိစိမ့္ဝင္ျပန္ႏွံ ့ကာနက္ရိႉင္းစြာအျမစ္စြဲေနၿပီ (deeply entrenched) ဟုဆိုရမည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လြပ္လပ္ခြင့္ႏွင့္တန္းတူညီမွ်ေရးမ်ားအတြက္တေလွ်ာက္လံုးတိုက္ပြဲဝင္လာသူဟုဆိုႏိုင္သူမ်ား သည္ပင္တခါတရံမိမိတို ့ရထားသည့္အထူးအခြင့္အေရးမ်ားဒီမိုကေရစီႏွင့္ကိုက္ညီမညီျပန္လည္မဆန္းစစ္ဘဲ ျဖစ္လာသည္ - (ဥပမာၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးေနသည့္အဖြဲ ့မ်ားကအစိုးရထံမွကားပါမစ္ယူျခင္း)။
သို ့ျဖင့္ဤသို ့ေသာ တည္ဆဲအေျခအေန (status quo) ကိုေျပာင္းလဲသြားႏိုင္သည့္အယူအဆသစ္ - အၾကံ အစည္သစ္တိုင္းကို ေနာက္ထပ္ျပႆနာအသစ္တစ္္ခုတိုးသည္ - ထိုသို ့တင္ျပလာသူကိုလည္းခေလာက္ ဆန္သူ “နင္းျမႇဳတ္လိုသူ” (one who wants to rock the boat) အျဖစ္ရႉျမင္ကာဝိုင္း ဝန္းဆန္ ့က်င္ၾကေလ ေတာ့သည္။ ဤမွ်ဆိုလွ်င္ဒုတိယကန္ ့ကြက္ခ်က္၏မူရင္းသဘာဝကိုသိေလာက္ၿပီျဖစ္သည္။
တတိယအမ်ိဳးအစားကန္ ့ကြက္ခ်က္ျဖစ္ေသာ PR စံနစ္သည္ရႉပ္ေထြးသည္၊ အသံုးျပဳရန္မလြယ္ကူဟူေသာ စြပ္စြဲခ်က္ကိုယခုရင္ဆိုင္ပါမည္။ အရည္အခ်င္းအားျဖင့္သာလြန္ေကာင္းမြန္ ေသာတီထြင္မႈတရပ္သည္သူ ့ ထက္အရည္အခ်င္းနိမ့္ေသာ(basic, primitive, rudimentary) တီထြင္မႈထက္ပို၍ရႉပ္ေထြး (sophisticated) မည္မွာသဘာဝက်သည္။ အဆင့္နိမ့္နည္းစံနစ္တခုကိုမည္သူမဆိုေလ့က်င့္စရာမလိုပဲခ်က္ခ်င္းေကာက္ယူအသံုး ျပဳႏိုင္ေကာင္း ျပဳ ႏိုင္မည္ျဖစ္ေသာ္လည္းအဆင့့္ျမင့္နည္းနာတရပ္ကိုအသံုးခ်ရန္မွာ manual/ instructions ကိုအရင္ေက် ညက္ ေအာင္ဖတ္ဖို ့လိုသည္။ ၂၁ ရာစုလူသားသည္ဤလုိအပ္ခ်က္ကိုလိုက္နာသည့္အက်င့္ရိွေနၿပီျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာျပရလွ်င္မည္သူမဆို TV, cell phone, tablet, laptop တစ္ခုခုဝယ္လွ်င္ manual မ်ား instructions မ်ားကို အရင္ဖတ္သည့္အက်င့္ရိွေနၾကၿပီ။ ႏိုင္ငံေရးတြင္လည္းအခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစံနစ္သည္ ဒီမိုကေရစီ အႏွစ္ သာရကိုအျပည့္ဝဆံုးအေကာင္အထည္ေဖၚေပးရန္တီထြင္ထားေသာေနာက္ေပၚစံနစ္ျဖစ္ရာ၄င္းကိုအသံုးခ်ႏိုင္ ရန္ေလ့လာျခင္း၊ေလ့က်င့္ျခင္းအထိုက္အေလ်ာက္လိုအပ္သည္။သို ့ေသာ္အသံုးျပဳမည့္သူမ်ား ဥာဏ္မမွီႏိုင္သည့္ အထိေတာ့မရႉပ္ေထြးပါ။
အေသအခ်ာအနီးကပ္ေလ့လာၾကည့္ပါက PR ကိုေကာင္းစြာနည္းလည္အသံုးခ်ႏိုင္ဖို ့ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားကႏွင့္ မဲေပးမည့္ျပည္သူမ်ားဘက္ကအထူးတလည္က်ိဳးစားပမ္းစားအားထုတ္ရန္မလိုသည္ကိုေတြ ့ရမည္။ အထူးတ လည္က်ဳိးစားပမ္းစားအားထုတ္ျပင္ဆင္ေပးရမည့္သူမွာစံနစ္သစ္ျဖင့္ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပေပးမည့္ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္သာျဖစ္သည္။
မဲဆႏၵရွင္မ်ားအေနျဖင့္မဲထည့္မည့္ေန ့နံက္တြင္မိမိတို ့မဲထည့္မည့္ပါတီႏွင့္ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းကိုစိတ္ထည္းကေရြးခ်ယ္ၿပီးသားျဖစ္ရာထိုပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ထိုပါတီအားမဲျပားစာရြက္ေပၚ၌ေဖၚျပထားသည့္ဓါတ္ပံုႏွင့္ပါတီတံဆိပ္ (photo and logo) တို ့ႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာေလးေဒါင့္ကြက္မ်ားအေပၚမွန္ကန္စြာၾကက္ေျခခတ္ေပးရန္သာ လိုအပ္သည္။ အကယ္၍မိမိမဲေပးလိုသည့္သူသည္ပါတီ၏စာရင္းေသစံနစ္ (closed party list system )
အရမဟုတ္ဘဲစာရင္းရွင္စံနစ္ (open party list system) အရျဖစ္ေနပါကမိမိစိတ္ႀကိဳက္ဦးစားေပးလိုသည့္ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းအမည္မ်ား၏ေဘးတြင္မိမိ၏ဦးစားေပးအစဥ္အတိုင္းနံပါတ္စဥ္တပ္ေပးထားခဲ့ရန္လိုလိမ္ ့မည္။ ထို ့ေၾကာင့္ခါတိုင္းလိုပင္မဲမထည့္မီညႊန္ၾကားခ်က္စာရြက္ကိုေသေသခ်ာခ်ာဖတ္ရန္ႏွင့္မရွင္းလင္းပါက တာဝန္ရိွသူမ်ားကိုရွင္းလင္းသည္အထိေမးျမန္းရန္သာလိုအပ္သည္။အကယ္၍ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈလုပ္ခ်င္ပါက လည္းတစ္ရက္ေလာက္အခ်ိန္ေပးရံုျဖင့္လံုေလာက္ပါသည္။

ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားအေနျဖင့္မူအခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစံနစ္သည္အမတ္ေနရာအမ်ားအျပားပါေသာမဲဆႏၵနယ္ႀကီး မ်ား (large constituencies with multiple seats) စီစဥ္ရသည့္သေဘာရိွသျဖင့္၄င္း ၊ မိမိပါတီကရရိွမည့္ အမတ္ေနရာအေရအတြက္သည္တစ္ႏိုင္ငံလံုးတြင္မိမိရရိွမည့္မဲရာခိုင္ႏံႉးအတိုင္းျဖစ္သျဖင့္၄င္း - လံုေလာက္ ေသာအမတ္ေလာင္းဦးေရကိုစာရင္းေသ- စာရင္းရွင္ (closed list/open list) မည္သည့္စာရင္းအရမဆို မိမိ ပါတီတြင္းဦးစားေပးစံနစ္ (party’s priority list) အားျဖင့္အဆင္သင့္စီစဥ္ေပးထားရန္လိုအပ္သည္။ ဒုတိယ အားျဖင့္ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကသင္ျပထားေသာမဲျပား (ballot) သစ္၏ကိုေလ့လာထားရန္ျဖစ္လိမ့္မည္္။ က်န္အျခားျပင္ဆင္မႈမ်ားကားမည္သည့္စံနစ္အရလုပ္သည့္ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေစမိမိတို ့ျပင္ဆင္ေနက်အတိုင္း အတြက္ ပံုမွန္ကိစၥမ်ားေဆာင္ရြက္ရန္သာလိုအပ္မည္။
ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္အေနျဖင့္ကားပထမဆံုးအႀကိမ္ျဖစ္၍အလုပ္ရႉပ္ေပလိမ့္မည္။ စံနစ္သစ္အရ ျဖစ္မည့္မဲျပား (Ballot format) ကိုသုေတသနျပဳတီထြင္ျခင္း၊ အလြန္အခ်ိန္ကုန္ေသာတိုင္းျပည္၏ ပထဝီဝင္ႏွင့္လူဦးေရသြင္ျပင္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္နိမိတ္မ်ား (Geography, demography and administrative boundaries) သံုးခ်က္စလံုးထပ္တူက်မည့္အျပင္အရြယ္အစားပိုႀကီးမားေသာမဲ ဆႏၵနယ္ ေျမသစ္မ်ားသတ္မွတ္ျခင္း (apportionment) ၊ တဖန္တည္ဆဲပါတီတစ္ခုအား အခ်ိဳးက်ခြဲေဝေပးရမည့္ စာရင္းသို ့ထည္းသြင္းႏိုင္ခြင့္ရေစမည့္အနိမ့္ဆံုးရမဲလိုအပ္ခ်က္ရာခိုင္ႏံႈး (Threshold level) သတ္မွတ္ ျခင္းမ်ားကိုအခ်ိန္မဆိုင္းဘဲခ်က္ခ်င္းစလုပ္ကိုင္ဘို ့လိုလိမ့္မည္။ သို ့တိုင္ေအာင္ ဆယ့္ငါးလဟူေသာအခ်ိန္ အတိုင္းအတာသည္ေကာင္းစြာအသံုးခ်ႏိုင္လွ်င္လံုေလာက္ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏လာမည့္ႏွစ္အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ တြင္ PR စံနစ္ကိုလက္ေတြ ့မည္သို ့ေအာင္ျမင္စြာအေကာင္ အထည္ေဖၚႏိုင္မည္ဟူေသာအခ်က္သည္ဤ ေဆာင္းပါး၏အဓိကရည္ရြယ္ရင္းျဖစ္ေသာ္လည္းေဆာင္းပါးတစ္ ပုဒ္ထည္း-တထိုင္တည္းျဖင့္ထိထိေရာက္ေရာက္အၿပီးအပိုင္တင္ျပႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ပါ။ အထူးသျဖင့္ အခရာ က်ေသာေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကေဆာင္ရြက္ရေပးရမည့္လုပ္ငန္းကိစၥအဝဝ (procedures, technicalities) ကိုႏိုင္ငံတကာ၏အေတြ ့ အၾကံဳ မ်ားျဖင့္ေနာက္ေဆာင္းပါးမ်ားတြင္ပို၍အေသးစိတ္ကာဆက္လက္တင္ျပေပးပါ ဦးမည္။
ယခု PR ကိုကန္ ့ကြက္သူမ်ား၏စတုထၳေနာက္ဆံုးပိတ္ႏွင့္အေရးႀကီးေသာေထာက္ျပခ်က္ကိုေဆြးေႏြးပါမည္။ ၄င္းမွာ PR သည္ ႏိုင္ငံေရး-ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္လူနည္းစုမ်ားကိုလႊတ္ေတာ္ သို ့လမ္းဖြင့္ေပးလိမ့္မည္။ ပထမကမၻာစစ္အၿပီး ဂ်ာမဏီတြင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာဝိုင္းမားသမတႏိုင္ငံ (Weimar Republic) တြင္ဟစ္တ လာ၏ေနရွင္နယ္ဆိုရွယ္လစ္ပါတီ (နာဇီပါတီ)သည္တရားဝင္ႏိုင္ငံေရးစည္းဝိုင္းထည္း ေရာက္လာၿပီးလူထု ႏွင့္ထိေတြ ့ခြင့္ရကာေနာက္ဆံုးဂ်ာမဏီတြင္ဟစ္တလာအာဏာရသြားျခင္းကိုေထာက္ျပၾကသည္။

ဤသည္မွာဆြဲေဆာင္မႈရိွေသာဥပမာေပးျဖစ္ပါသည္။ သို ့ေသာ္ပထမကမၻာစစ္ရံႉးဂ်ာမဏီ၏လူထုခံစားခ်က္ကို မေဖၚျပဘဲလစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီဝိုင္းမားသမတႏိုင္ငံကိုသာအျပစ္တင္ေသာလိုရာဆြဲဥပမာသည္ဟစ္တလာႏွင့္ ဂ်ာမဏီသမိုင္းကိုအေပၚယံမွ်ေလ့လာဘူးသူမ်ားကိုသာယံုၾကည္ေစႏိုင္လိမ့္မည္။ ထိုအခ်ိန္ကဂ်ာမဏီအပါအဝင္ အေနာက္ဥေရာပတခြင္တြင္အစြန္းေရာက္သမားမ်ားသည္ႏိုင္ငံေရးလူနည္းစုမ်ားလံုးဝမဟုတ္ပါ။ စင္စစ္လူမ်ားစု ႀကီးေတြျဖစ္သည္။ လက္ယာအစြန္းေရာက္မ်ားသည္အမ်ိဳးသားေရးဝါဒီမ်ားျဖစ္ ၾက၍လက္ဝဲအစြန္းေရာက္မ်ား မွာကြန္ျမဴ နစ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ သူတို ့အခ်င္းခ်င္းလည္းအျပန္အလွန္တိုက္ေန ၾကသည္။ ဥေရာပတြင္ဤ အင္အားစုႏွစ္ခု အၾကားအႀကီးဆံုးတိုက္ပြဲမွာစပိန္ျပည္တြင္းစစ္ (၁၉၃၇) ျဖစ္သည္။ ဟစ္တလာသည္ေရြး ေကာက္ပြဲနည္းျဖင့္အာဏာရလာေသာလူထုေထာက္ခံမႈအျပည့္ရိွအာဏာရွင္ (populist dictator) ျဖစ္သည္။ ဤအခ်က္ကိုသိသူတိုင္းထိုအခ်ိန္ကဂ်ာမဏီတြင္ဘယ္ေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္ကိုသံုးသံုးဘာမွ်ျခားနားျခင္းမျဖစ္ႏိုင္တာကိုသိပါလိမ့္မည္။
ယခုျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးလက္ေတြ ့ႏွင့္ယွဥ္၍သံုးသပ္ပါမည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ႏိုင္ငံေရးဘာသာေရးအစြန္းေရာက္မ်ား
ရိွသလား။ အတိအက်မေျပာႏိုင္ေသာ္လည္းရိွသည္ဟုယံုၾကည္ပါသည္။ သို ့ဆိုလွ်င္သူတို ့ကို PR စံနစ္အရ လႊတ္ေတာ္ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းဖြင့္ေပးလိုက္လွ်င္ဘာျဖစ္လာႏိုင္သလဲ။ မဖြင့္ေပးဘဲထားလွ်င္ေကာဘာျဖစ္ ႏိုင္သလဲ။ လက္ေတြ ့ဥပမာတစ္ခုကိုဆြဲထုတ္ၾကည့္ပါမည္။ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးပါတီတြင္ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ မွဦးေရႊေမာင္အစရိွေသာဘဂၤလီအမတ္သံုးဦးသံုးဦးရိွေနသည္။ သူတို ့ကိုလႊတ္ေတာ္ထည္းမွာဆက္ထားၿပီး သူတို ့လူမ်ိဳးေတြအက်ိဳးအတြက္လုပ္ကုိင္ေနတာေတြကိုသီးခံေနမလား။ သို ့မဟုတ္လူတစ္ခ်ိဳ ့ေတာင္းဆိုေန သလိုလႊတ္ေတာ္ထည္းကေမာင္းထုတ္လိုက္သင့္သလား။ တရားဝင္ႏိုင္ငံေရးနယ္ထည္းကေမာင္းထုတ္ခံရလွ်င္ ဒီလူေတြဘာဆက္လုပ္မလဲ။ ဒီလူေတြကၿငိမ္ခံေနၾကမလား - က်ေနာ္ေတာ့မထင္ပါ။

လက္ေတြ ့ႏိုင္ငံေရးသည္ဓါး-ႏွင့္-ဆားလဲတမ္းမၾကာခဏကစားရသည္။ (Real politics is often an art of tradeoffs.) အစြန္းေရာက္အယူအဆရိွေနသူမ်ားကိုလူနည္းစုျဖစ္ျဖစ္၊ လူမ်ားစုျဖစ္ျဖစ္ပါတီေထာင္ခြင့္ျပဳေပးျခင္း သူတို ့ရသည့္မဲအခ်ိဳးက်အတိုင္းလႊတ္ေတာ္ႏိုင္ငံေရးလမ္းေၾကာင္းထည္းသို ့သိမ္းသြင္းယူျခင္း (enfranchised) တို ့သည္သူတို ့ကိုအစြန္းေရာက္ဆိုကာတရားဝင္ႏိုင္ငံေရးနယ္ျပင္ပတြင္ပစ္ပယ္ထားျခင္း (disenfranchised) ထက္ပို၍အႏၱရယ္နည္းႏိုင္သည္ဟုယူက်ေနာ္ဆသည္။ လႊတ္ေတာ္ထည္းမွာထားလွ်င္သူတို ့သည္ျမင္ႏိုင္ေသာ မေကာင္းဆိုးဝါးေတြ (The devils we know) ျဖစ္ေနမည္။ တရားဝင္ႏိုင္ငံေရးေလာကမွေမာင္းထုတ္ကာအ ေမွာင္ထည္းသို ့ပို ့လိုက္လွ်င္သူတို ့သည္မျမင္ႏိုင္ေတာ့ေသာမေကာင္းဆိုးဝါးေတြ (The devils we don’t know) ျဖစ္လာကာပို၍ကိုင္တြယ္ရခက္လိမ့္မည္။ အရပ္စကားျဖင္ေျပာရလွ်င္ရိုင္းေနသူကိုအမ်ားစုျဖစ္ေသာ လူယဥ္ေက်းေတြႏွင့္ေရာေႏွာထားေပးလွ်င္ယဥ္ေက်းလာႏိုင္သည့္ျဖစ္တန္ရာအေျခ (Probability) ရိွေသး သည္။
ရိုင္းစိုင္းသည္ဟုသတ္မွတ္ကာရြာျပင္ထုတ္ထားလွ်င္အတားအဆီးမဲ့ရိုင္းစိုင္းခက္ထန္လာကာလူ ့အဖြဲ ့အစည္းကိုအဆံုးစြန္ထိခိုက္ေအာင္လုပ္လိမ့္မည္ျဖစ္သည္။ ဝိုင္းပါယ္ႏိုင္ငံေရး (Politics of exclusion) ႏွင့္၄င္းႏိုင္ငံေရး မ်ိဳးကိုသာဖန္တီးသည့္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ိဳးစံနစ္ကိုအလိုမရိွအပ္ပါ။ လတ္တေလာကိုယ့္အက်ိဳးစီးပြားကိုၾကည့္၍ ႀကီးႀကီး - ငယ္ငယ္ႏို္င္ငံေရးအင္အားစုတိုင္းအခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳခြင့္ေပးေရးကိုဆန္ ့က်င္ေနလွ်င္ပါးစပ္က ဘာ ေျပာေနေနလက္ေတြ ့တြင္ႏိုင္ငံေရးကိုလက္ဝါးႀကီးအုပ္လိုသူ - ဒီမိုကေရစီကိုဆန္ ့က်င္သူျဖစ္သည္။ လူထု၏ အဆံုးအျဖတ္ေပးခြင့္ကိုလည္းႀကိဳတင္၍ပိတ္ပင္တားဆီးေနသူျဖစ္သည္။

လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီတြင္ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုတိုင္း ႀကီးငယ္မဟူ တရားဝင္ရပ္တည္ရွင္သန္ခြင့္ေပးသည္၊ေနရာ ခ်ထားေပးသည္။ (Liberal democracy offers everyone a room to exist.)။ ဤသို ့ေဆာင္ရြက္ရာ၌တရား မွ်တမႈအရိွဆံုးေနရာခ်ထားနည္းမွာပါတီတိုင္း၊ႏိုင္ငံေရးသမားတိုင္းကိုသူရရိွေသာမဲအေရအတြက္ရာခိုင္ႏံႉးႏွင့္ အညီေနရာေပးေသာ PR ေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္သာျဖစ္သည္။
(PR စံနစ္အေသးစိတ္ကိုဒုတိယေဆာင္းပါးတြင္ဆက္၍တင္ျပပါမည္)

.. www.MyanmarExpress.net
 

Posted in: ေရြးကာက္ပြဲသတင္း