အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳေရး ထင္သေလာက္မရႉပ္ေထြး (Proportional Representation explained) (အပိုင္း - ဂ)

From : .. SMM

Open Party List system

Closed party list system သည္အမတ္မ်ားကိုပါတီကခ်ေပးသည့္ပံုစံသည္ FPTP ၏လူကိုအဓိကျပဳေရြးခ်ယ္သည့္အခ်က္ႏွင့္ယွဥ္လွ်င္တပမ္းရံႉးေနသျဖင့္ထိုအခ်က္ကိုျဖည့္ဆီးသည့္အေနျဖင့္ Open party list systemကိုအသံုးျပဳလာၾကသည္။ ေအာက္တြင္ Open List system အသုံးျပဳမည့္မျဲပား (နမူနာ) ကိုေဖၚျပထားသည္။

ဤနည္းတြင္ကိုယ္မဲထည့္မည့္ပါတီအမည္ေအာက္တည့္တည့္ရိွေကာ္လံကိုဦးစြာေရြး၍ -ထိုေကာ္လံအတြင္း
ထက္ေအာက္ေဒါင္လိုက္ေဖၚျပထားေသာကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ား၏အမည္မ်ားတည့္တည့္ရိွေလးေဒါင့္ကြက္
ငယ္ (box) ကေလးမ်ားအတြင္းမိမိပထမအႀကိဳက္ဆံုးလူကို (၁) - ဒုတိယအႀကိဳက္ဆံုးလူကို (၂) -တတိယအႀကိဳက္ဆံုးလူကို (၃) စသည္ျဖင့္ေပးထားေသာအမည္ အားလံုးကိုအမွတ္စဥ္ တပ္ေပးသြားရန္ျဖစ္သည္။

မဲဆႏၵရွင္သည္မဲတစ္ျပားတည္းျဖင့္ပါတီကိုေရာအမတ္ေလာင္းမ်ားအားလံုးကိုပါမေဲ ပးႏိုင္တာထူးျခားသည္။
Open list မဲျပားက Closed list ထက္သာလြန္ခ်က္ (improvement) မွာပါတီကခ်ေပးေသာအမတ္ေလာင္း
မ်ားအမည္ေဘးတြင္ဦးစားေပးအစီအစဥ္နံပါတ္မ်ားမပါေတာ့ဘဲမဲဆႏၵရွင္မ်ားကိုျဖည့္ခြင့္ေပးထားသျဖင့္မိမိ တို ့ႀကိဳက္ေသာသူကိုေရြးခ်ယ္ဘို ့အခြင့္အလမ္းပိုပြင့္သြားျခင္းျဖစ္သည္။

မဲတစ္မဲထည္းႏွင့္ပါတီႏွင့္တကြအမတ္ေလာင္း အမ်ားအျပားကိုလည္းေရြးခ်ယ္ခြင့္ရိွလာသည္။

[ဤနည္းသည္မဲေပးသူကပိုႀကိဳက္ႏိုင္ေသာ္လည္းေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္အတြက္မူ- မဲျပားမ်ားကိုမဲဆႏၵရွင္မ်ားေပးထားေသာဦးစားေပးအစီအစဥ္ (preferences) အလိုက္ျပန္စီစဥ္တြက္ခ်က္ရသျဖင့္အလုပ္ရႉပ္သည္]


သို ့ရာတြင္ Open list system အရကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားကိုအုပ္စုထည္းတြင္ဦးစားေပးအစီအစဥ္ျဖင့္ဆႏၵ
ျပဳ ခြင့္ရိွသည့္တိုင္ေအာင္ပင္ FPTP ၏တစ္ဦးတည္းေရြးစံနစ္အရ (single member constituency) တြင္မဲ ဆႏၵ


ရွင္ကမိမိႏွစ္သက္ရာလူကိုအမည္တပ္၍တိုက္ရိုက္မဲေပးေရြးခ်ယ္ႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာေသာျပည္သူႏွင့္
ကိုယ္စားလွယ္နီးစပ္မႈ (close constituency tie) ကိုမယွဥ္ႏိုင္ျဖစ္ေနျပန္ေသးသည္။ဤသို ့ျဖင့္တတိယေျမာက္PR နည္းစံနစ္ျဖစ္ေသာ ႏွစ္မ်ိဳးေရာ အခ်ိဳးက်စံနစ္ (Mixed Member Proportional - MMP) ကိုတဆင့္တက္၍
တီထြင္လာၾကျပန္သည္။ MMP စံနစ္သည္အခ်ိဳးက်ျခင္းအႏွစ္သာရကိုဆက္လက္၍အဓိကထားေသာေၾကာင့္
PR စံနစ္ဟုသတ္မွတ္ႏိုင္ေသာ္လည္း FPTP ၏တိုက္ရိုက္ေရြးျခင္းနည္းကိုပါထည့္သံုး၍အမ်ားအားျဖင့္အားျဖင့္
လႊတ္ေတာ္ (Legislature) ၏အမတ္ဦးေရတဝက္ေလာက္ကိုေရြးခ်ယ္ကာက်န္တစ္ဝက္ေလာက္ကိုမူလအတိုင္း
ပါတီ list system အရ ရာခိုင္ႏံႉးအခ်ိဳးအစားျပည့္မွီေအာင္ပါတီက ႀကိဳတင္ျပဳစုထာေသာစာရင္းထည္းမွျဖည့္ယူသည္။ MMP နည္းအရစီစဥ္ထားေသာေအာက္ပါဥပမာမဲျပားကိုေလ့လာလွ်င္ပိုရွင္းပါသည္။


ဤမဲျပားတြင္လက္ဝဲဘက္အျခမ္းသည္ FPTP နည္းကိုသံုး၍လူပုဂၢိဳလ္ကိုမဲေပးတာျဖစ္သည္။ ေအာက္ဆံုး
အေၾကာင္း (write in) သည္စာရင္းတြင္မပါသူမိမိႀကိက္ရာလူကိုတသီးပုဂၢလအမတ္အျဖစ္အဆိုျပဳရန္ျဖစ္သည္။
မဲျပား၏ယာဘက္အျခမ္းသည္ ပါတီကိုမဲေပးရန္ျဖစ္သည္။ (MMP အရပါတီကိုမေဲ ပးရာတြင္ပါတီက closed list နည္းျဖင့္စီစဥ္ထားေသာအမတ္ေလာင္းမ်ားကိုပါမဲေပးျခင္းျဖစ္သည္)။


ဤယာဘက္အျခမ္းကရေသာထိုပါတီ၏တႏိုင္ငံလံုးစုစုေပါင္းရမဲသည္တႏို္င္ငံလံုးကပါတီအားလံုးသို ့မဲထည့္ ၾကေသာအတည္ျပဳမဲစုစုေပါင္း၏ရာခိုင္ႏံႉးမည္မွ်ျဖစ္သည္ကိုတြက္ရန္ျဖစ္သည္။ ထိုရာခိုင္ႏံႉးအတိုင္းလႊတ္ေတာ္အတြင္းရိွေသာအမတ္ေနရာအားလံုးအခ်ိဳးက်အတိုင္းေဝခြဲရန္ျဖစ္သည္။ ဥပမာပါတီ A သည္ေရြး ေကာက္ပြဲ ဝင္ပါတီအားလံုးသို ့ထည့္ၾကေသာမဲစုစုေပါင္း၏ ၄ဝ% ကိုရသည္ဆို္ပါလွ်င္၄င္းပါတီသည္လႊတ္ေတာ္တြင္ရိွ ေသာအမတ္ေနရာအားလံုး၏ ၄ဝ % ကိုရရိွမည္။ ထို ့ေနာက္လက္ဝဲဘက္ျခမ္းမွ FPTP စံနစ္အရအႏိုင္ရၿပီးသား အမတ္ေနရာမ်ားကိုရာခိုင္ႏံႉးအရထိုက္သင့္ေသာ အမတ္ေနရာစုစုေပါင္းထည္းမွႏႈတ္ၿပီးက်န္အရည္အတြက္ကိုပါတီ
ကႀကိဳတင္ျပဳစုၿပီးမဲျပားေပၚတြင္တင္ျပထားေသာအမတ္စာရင္းထည္းမွအမတ္ေလာင္းမ်ားျဖင့္ျဖည့္စြက္မည္ျဖစ္
သည္။


ဥပမာ FPTP ျဖင့္တိုက္ရိုက္ေရြးအမတ္ဦးေရ ၂၈ ဦးႏိုင္ထားေသာပါတီသည္အခ်ိဳးက်စံနစ္အရရာခိုင္ႏံႉးသင့္
ထားေသာအမတ္ဦးေရစုစုေပါင္း ၄ဝ ရသင့္သည္ဆိုပါက ထို ၄ဝ ထည္းမွ FPTP ၂၈ ဦးကိုႏႉတ္၍က်န္ ၁၂ ဦးကိုပါတီကႀကိဳတင္ျပဳစု၍မဲျပားေပၚတြင္ ရိုက္ႏိွပ္ျပထားေသာအမတ္ေလာင္းမ်ား ကုိပါတီ၏ဦးစားေပးအစီအစဥ္အ တိုင္းျဖင့္ျဖည့္စြက္ခန္ ့ထားေပးသြားမည္ျဖစ္သည္။ ဤနည္းျဖင့္အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳအႏွစ္သာရကိုဆက္လက္ ထိမ္းသိမ္းေလသည္။


ထို ့ေၾကာင့္ဥပမာအားျဖင့္အမတ္ေနရာအရည္အတြက္ ၅ဝဝ ရိွေသာလြတ္ေတာ္တြင္ ၄ဝ % အႏိုင္ရထားေသာ ပါတီသည္အမတ္ေနရာ ၂ဝဝ ရမည္ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ထိုပါတီသည္ FPTP အရတိုက္ရိုက္ေရြးအမတ္ ၁၂၅ ေယာက္ရိွေနၿပီးဆိုပါစို ့ - ထိုအခါက်န္သည့္အမတ္ေနရာ ၇၅ ေနရာကိုပါတီ၏စာရင္းထည္းမွျဖည့္စြက္၍အခ်ိဳး ကိုက္ေအာင္လုပ္ယူမည္ျဖစ္သည္။


တခါတရံျဖစ္တတ္သည္မွာပါတီတစ္ခုသည္ေရြးေကာက္ပြဲ တစ္ခုတြင္အလြန္လူႀကိဳက္မ်ား၍ မဲဆႏၵနယ္တစ္ခု တြင္ FPTP စံနစ္အရေနရာအမ်ားအျပားေရြးခ်ယ္ခံထားရသည္။ သို ့မဟုတ္ထိုမဲဆႏၵနယ္ရိွေနရာအားလံုးကိုအႏိုင္ရထားသည္ဆိုပါစို ့။ထို အခါမ်ိဳးတြင္လက္ယာဘက္အျခမ္းရိွပါတီရမဲအလိုက္တြက္ယူသည့္ တႏိုင္ငံလံုး အတြက္ျဖစ္ေသာရာခိုင္ႏံႈးထက္ေက်ာ္လြန္ေနႏိုင္သည္။

အထက္သံုးခဲ့ေသာပါတီ A ဥပမာတြင္ FPTP အရအႏိုင္ရအမတ္က ၂၈ ဦးသာရိွသည္။ အခ်ိဳးက်စံနစ္အရထို
မဲဆႏၵနယ္တြင္ ပါတီ A ရထိုက္ေသာစုစုေပါင္းအမတ္ေနရာက ၄ဝ ျဖစ္ေနသျဖင့္ ၁၂ ေနရာအပိုေဆာင္းထပ္ ၍ရသည္ကိုေတြ ့ခဲ့ရသည္။ ယခုၾကံဳရသည့္အေျခအေနမွာပါတီ A ကိုထိုမဲဆႏၵနယ္တြင္လူႀကိဳက္အလြန္မ်ား ေနသျဖင့္ ၂၈ ေနရာမဟုတ္ဘဲထိုမဲဆႏၵနယ္ရိွ ၄၂ ေနရာစလံုးတြင္ FPTP ျဖင့္ပင္အႏိုင္ရၾကသည္ဆိုပါစို ့။

ထိုအခါ တႏိုင္ငံလံုးရသင့္သည့္ရာခိုင္ႏံႉးထက္ ၂ ေနရာပိုေနသည္ကိုေတြ ့ရမည္။ ထိုအပို ၂ေနရာကို Overhang seats ဟုေခၚသည္။ ပံုမွန္အေျခအေနတြင္ဤသို ့ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထမရိွပါ။ အလြန္ထူးျခားေသာအေျခအေန၌ သာရွားရွားပါးပါးျဖစ္တတ္သည္။

.. www.MyanmarExpress.net
 

Posted in: ေရြးကာက္ပြဲသတင္း