အေမရိကန္တို႔ထြက္သြားၿပီ အီရတ္မည္သို႔က်န္ရစ္မည္နည္း

အီရတ္ႏိုင္ငံကို အေမရိကန္ဦးေဆာင္ေသာ ၫြန္႔ေပါင္းတပ္မ်ား ဝင္ေရာက္ တိုက္ခိုက္၍ သမၼတ ဆက္ဒမ္ဟူစိန္ကို ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ၿပီး ရွစ္ႏွစ္ ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာ ယေန႔အခ်ိန္တြင္ အေမရိကန္တပ္မ်ား အားလံုး အီရတ္မွ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္း ၿပီျဖစ္သည္။

အေမရိကန္တပ္မ်ား ႐ုပ္သိမ္းသြားေသာ္လည္း အီရတ္တြင္ စိန္ေခၚမႈမ်ား တသီတတန္းႏွင့္ က်န္ခဲ့ ေလသည္။

အျငင္းပြားေနေသာ နယ္ေျမပိုင္ ဆိုင္မႈမ်ား

အီရတ္ႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းရွိ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ကာ့ဒ္ လူမ်ဳိးတို႔က အီရန္နယ္စပ္မွ ဆီးရီးယားနယ္စပ္အထိ ေျမာက္ပိုင္း နယ္ေျမတစ္ခုလံုးကို ကာ့ဒ္ျပည္ နယ္သံုးခုအျဖစ္ ေပါင္းစည္းလိုသည္။

ဘဂၢဒက္ကလည္း ျပည္နယ္ေလးခု၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ားပါ၀င္ေသာ ေဒသႏွင့္ ေရနံႂကြယ္၀ၿပီး တိုင္းရင္းသားမ်ဳိးစံု ေနထိုင္သည့္ ကာကြတ္ မိဳ႕ေတာ္ႏွင့္ အနီးတစ္၀ိုက္ကို သူတို႔ပိုင္သည္ဟု ေျပာေနသည္။

ေသာင္းက်န္းသူမ်ဳိးစံုႏွင့္ အယ္လ္ေကဒါမ်ား

၂၀၀၆ ႏွင့္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ အထြတ္အထိပ္ေရာက္ခဲ့ေသာ ဆြန္နီ ဘာသာ၀င္တို႔၏ ေသာင္းက်န္းမႈသည္ အေမရိကန္စစ္တပ္ႏွင့္ ဆြန္နီဘာသာ၀င္ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုတို႔အၾကား မဟာမိတ္ဖြဲ႕ကာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အယ္လ္ေကဒါတို႔ကို ေခ်မႈန္းႏိုင္ခဲ့သျဖင့္ သိသိသာသာ က်ဆင္းသြားခဲ့သည္။

အယ္လ္ေကဒါတို႔၏ေရွ႕ေျပး အီရတ္ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံေတာ္ အဖြဲ႕သည္ ရွီးယား ဘာသာ၀င္မ်ား၊ ခရစ္ယာန္မ်ားႏွင့္ အီရတ္အစိုးရ တပ္ဖြဲ႕မ်ားအေပၚ တိုက္ ခိုက္မႈမ်ား ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေန ၾကဆဲပင္ျဖစ္သည္။

ဘာသာေရးအသိုင္းအ၀ိုင္းမ်ား အၾကားတင္းမာမႈမ်ား

ယခုအခါ ရွီးယားဘာသာ၀င္တို႔ ဦးေဆာင္ေနေသာ အီရတ္အစိုးရက ဆြန္နီ ဘာသာ၀င္တို႔သည္ ၎တို႔အစိုးရ ျပဳတ္က်ေအာင္ က်ိတ္ၾကံေနၾကသည္ ဟု စြပ္စြဲသည္။

ဆက္ဒမ္ဟူစိန္ကိုယ္တိုင္ ဆြန္နီတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ၎၏ အစိုးရ လက္ထက္တြင္ ဆြန္နီမ်ားသာ ႀကီးစိုး လႊမ္းမိုးထားခဲ့သည္။

ဆီးရီးယား အက်ပ္အတည္းျပႆနာ

အီရတ္ႏိုင္ငံသည္ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံ ႏွင့္ ရွည္လ်ားေသာ နယ္နိမိတ္ထိစပ္ လ်က္ရွိၿပီး ဆက္ဒမ္ ဟူစိန္၏ ဘာ့သ္ ပါတီ၏ အပြားလက္တက္တစ္ခု ျဖစ္ေသာ ဘာ့သ္ပါတီသည္ ဆီးရီးယား တြင္ အာဏာရအုပ္စိုးေနသည္။

ဆီးရီးယားႏိုင္ငံတြင္ လက္ရွိလူနည္းစု ရွီးယား 'အာလာ၀ိုက္'အစိုးရ ျပဳတ္က် သြားလွ်င္ ဒုကၡသည္မ်ား နယ္စပ္ျဖတ္ ေက်ာ္ၿပီး အီရတ္ ႏိုင္ငံထဲသို႔ ၀င္ေရာက္ လာလွ်င္အီရတ္ႏိုင္ငံအတြင္း ဆြန္နီႏွင့္ ရွီးယားတို႔ၾကား တင္းမာမႈမွာ ပိုမို ျမင့္တက္သြားႏိုင္သည္။

အီရန္၏ ဩဇာလႊမ္းမိုးမႈ

အီရန္ႏိုင္ငံသည္ အီရတ္အေပၚ အဓိက ဩဇာလႊမ္းမိုးမႈရွိသည္ဟု ယံုၾကည္ရသည္။ အီရတ္ေတာင္ပိုင္းရွိ ရွီးယားစစ္ေသြးႂကြမ်ားကို အီရန္ႏိုင္ငံက စစ္သင္တန္းေပးျခင္း၊ လက္နက္တပ္ ဆင္ေပးျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေနသည္ဟု အေမရိကန္တို႔၏ စြပ္စြဲခ်က္ကို အီရန္ က ျငင္းသည္။

ဖြဲ႕စည္းပံုဆိုင္ရာ ပ်က္ယြင္းမႈႏွင့္ အားနည္းခ်က္မ်ား

အီရတ္တြင္ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးမရွိပါ။ ၂၀၁၀ ျပည့္ႏွစ္၊ မတ္လေရြးေကာက္ပြဲ ၿပီးခ်ိန္မွစ၍ ႏိုင္ငံေရးအျငင္းပြားမႈမ်ား ေၾကာင့္ အျမဲတမ္းကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး တစ္ဦးကို ခန္႔အပ္ႏိုင္ျခင္းမရွိေသးေပ။

အီရတ္ အစိုးရဌာနမ်ားမွာလည္း အားနည္းၿပီး ျခစားမႈမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွက္ ေနသည္။ အီရတ္ႏိုင္ငံသည္ ကမၻာေပၚ တြင္အဂတိလိုက္စားမႈ အမ်ားဆံုးစာရင္း တြင္ နံပါတ္ (၈) ေနရာတြင္ ရွိသည္ဟု Transparency International အဖြဲ႕မွဆိုသည္။

ျပည္နယ္အခ်ဳိ႕ကလည္း ကာဒစၥတန္ ေဒသကဲ့သို႔ပင္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ပိုမို ရလိုေၾကာင္း ေတာင္းဆိုေနၾကသည္။

အီရတ္စစ္တပ္သည္ ျပည္တြင္းလံုျခံဳ ေရးကို ထိန္းသိမ္းေပးႏိုင္စြမ္း ရွိေနၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း မိမိနယ္နိမိတ္ကာကြယ္ေရး၊ ေလေၾကာင္း ပိုင္နက္ႏွင့္ ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတန္း ပိုင္နက္လံုျခံဳေရး မ်ားကိုမူ ၂၀၂၀ ျပည့္ႏွစ္တိုင္ေအာင္ တာ၀န္ယူႏိုင္စြမ္း ရွိဦးမည္မဟုတ္ပါဟု စစ္အရာရွိမ်ားက ဆိုသည္။

စြမ္းအင္ျပႆနာ

အီရတ္အစိုးရ ၀င္ေငြအမ်ားစုကို ရွာေပးေနေသာ ေရနံထုတ္လုပ္မႈႏွင့္ တင္ပို႔မႈ ျမင့္တက္ေနေသာ္လည္း ေရနံ လုပ္ငန္းႏွင့္ လုပ္ငန္းမွ ရသည့္ ၀င္ေငြ မ်ားကို ဗဟိုအစိုးရႏွင့္ ျပည္နယ္မ်ား အၾကား မည္သို႔ျဖန္႔ေ၀မည္ဆိုသည့္ ဥပေဒမ်ားကို သတ္သတ္မွတ္မွတ္ ျပ႒ာန္း အတည္ျပဳႏိုင္ျခင္း မရွိေသးေခ်။

လူမႈေရးျပႆနာမ်ား

အီရတ္လူဦးေရ၏ ေလးပံုတစ္ပံုခန္႔ မွာ ဆင္းဆင္းရဲရဲ ေနထိုင္ၾကရဆဲရွိသည္။

၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ဒီဘက္ပိုင္းတြင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၏ အေျခအေန ပို၍ ယိုယြင္းက်ဆင္းလာသည္။ အီရတ္တြင္ ဒုကၡသည္ႏွင့္ ျပည္တြင္း ေနရာ ေရႊ႕ေျပာင္း ခံၾကရသူ ၁ ဒသမ ၇၅ သန္းရွိသည္။

ကာ့ဒ္ခြဲထြက္ေရးသမားမ်ား

ကာဒစၥတန္ အလုပ္သမားပါတီ (PKK) ႏွင့္ လြတ္လပ္ေသာ ကာဒစၥတန္ပါတီ (PJAK) တို႔သည္ တူရကီ အစိုးရႏွင့္ အီရန္အစိုးရတို႔ကို တြန္းလွန္တိုက္ခိုက္ ေနခဲ့ၾကသည္မွာ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာၾကာခဲ့ၿပီ။

၎တို႔၏ အေျခခံစခန္းမ်ားကို အီရတ္ႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ထားရွိၾက သည္။ တူရကီႏွင့္ အီရန္အစိုးရတပ္မ်ားက ထို ကာ့ဒ္အေျခစိုက္ စခန္းမ်ားကို ေလေၾကာင္းမွလည္းေကာင္း၊ အေျမာက္ ႀကီးမ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္၍လည္းေကာင္း ပံုမွန္တိုက္ခိုက္ ေခ်မႈန္းေလ့ရွိသည္။

ကူ၀ိတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ တင္းမာမႈ

၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ဆက္ဒမ္ဟူစိန္ ၏ စစ္တပ္မ်ား ကူ၀ိတ္ႏိုင္ငံတြင္း ၀င္ေရာက္က်ဴးေက်ာ္ခဲ့ခ်ိန္မွစ၍ အီရတ္- ကူ၀ိတ္ဆက္ဆံေရးမွာ မေကာင္းခဲ့ေပ။ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကား နယ္နိမိတ္သတ္မွတ္မႈမွာ ယခုအထိ ၿပီးျပည့္စံုမႈမရွိေသးေခ်။

ကူ၀ိတ္ႏိုင္ငံက ႀကီးမားေသာ ေရနက္ ဆိပ္ခံႀကီး ေဆာက္လုပ္ေနသျဖင့္ အီရတ္ ႏိုင္ငံ၏ ပင္လယ္ထြက္ေပါက္ကို ပိတ္ဆို႔ ေနသည္ဟု အီရတ္ႏိုင္ငံက ေျပာဆို ကန္႔ကြက္လ်က္ရွိသည္။

ယေန႔ အီရတ္ႏိုင္ငံတြင္ အေျခစိုက္စခန္း သံုးခု၌ အေမရိကန္စစ္သည္ ၆,၀၀၀ သာ က်န္ရွိေတာ့သည္။

ေသာင္းက်န္းမႈ အထြတ္အထိပ္အခ်ိန္ ကာလက အေမရိကန္စခန္း ၅၀၅ ခုတြင္ စစ္သည္စုစုေပါင္း ၁၇၀,၀၀၀ နီးပါးအထိ ရွိခဲ့သည္။

ယခု ဒီဇင္ဘာလကုန္တြင္ အီရတ္မွ အေမရိကန္စစ္သည္အားလံုး ႐ုပ္သိမ္းသြားၾကေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။

Myanmar Daily Mail

Myanmar Express

Posted in: ကမၻာ႔သတင္း